atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

458
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
tiyatro devlet tarafından son derece ciddiye alınan, desteklenen, halk
eğitimi kapsamında değerlendirilen bir sanat olmuştur. Aslında başlangıçtan
günümüze kadar tiyatro, her yerde dönem dönem “devletin
egemen düşüncesinin yayılması”nda etkili bir araç olarak değerlendirilmiş
ve ele alınmıştır. Örneğin daha 1789 Fransız Devrimi
sırasında, devrim düşüncesinin yayılması maksadıyla tiyatroya yer
verilmiştir 1024 . Bizde de Cumhuriyet dönemiyle birlikte tiyatro, hem
egemen düşüncenin yayılması ve bir eğitim aracı olarak görülmesi
hem de bir uygarlık göstergesi olması hasebiyle ele alınmış, önemli
bir vasıta kabul edilerek kullanılmaya çalışılmıştır. Bu nedenle Atatürk
ilke ve inkılâplarının tiyatro sahnelerine yansıdığı ya da yansıtılmaya
çalışıldığı Cumhuriyet döneminde tiyatroya ve sanatçıya ayrı
bir saygınlık verilmeye çalışılmıştır. Tiyatro, binası, yazarı, okulu,
sanatçısı, eseri vs. kısacası her yönüyle ele alınmaya çalışılmıştır.
Döneme damgasını vuran ana gaye ise, Atatürk’ün de yoğun çabaları
ile ulusal tiyatro fikri ve halka tiyatroyu götürmektir.
İşte bu bakış açısı ve anlayış çerçevesinde, Atatürk’ün kültür
inkılâbını halka taşıyan en büyük kültür kurumlarından biri olan
Halkevleri gündeme getirilmiştir. 19 Şubat 1932 tarihinde kurulan
Halkevleri, Türkiye Cumhuriyeti’nde, dil, güzel sanatlar, spor,
müzik, müze, sergi, köycülük gibi konulardaki çalışmaları ile Türk
kültürüne büyük katkılar sağlamış bir kurumdur. Zaten Halkevlerinin
kuruluş amacı da, Türk kültürünün gelişmesini sağlamak, etkin
ve aktif katılan bir halk yaratmak, halkla aydın arasında bir köprü
vazifesi görmek, köylüyü lâyık olduğu yüksek seviyeye çıkarmak
ve özellikle de Atatürk ilke ve inkılâplarının yerleşmesini, benimsenmesini,
halka öğretilmesini sağlamaktır 1025 . Hatta Atatürk, Halkevlerinin
açılışını CHP’nin sosyal ve kültürel bir devrimi olarak
nitelendirmektedir. CHP’nin 9 Mayıs 1935 tarihli Dördüncü Büyük
Kurultayı’nın açılış töreninde konuşmasının bir bölümünde Atatürk,
parti örgütlerinden dolayısıyla da Halkevlerinden bahsetmiş ve şunları
söylemiştir: “Partimizin Halkevleriyle bütün yurtdaşlara kuca-
1024 Devlet ve tiyatro ilişkisi için bk. Konur, a.g.e., s. 15 vd.
1025 Halkevlerinden umulan yararlar çeşitli başlıklar altında toplanmıştır. Ayrıntılı
bilgi için bk. N. Karadağ, Halkevleri Tiyatro Çalışmaları (1932-1951), s.
66.