atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

36
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Türk Ocaklarının kapatılmasında rol oynadığı ileri sürülen diğer
bir iddia da, döneme damgasını vuran totaliter rejimlerin Türkiye’de
yavaş yavaş sempati toplamaya başlamasıdır. Dünyada milliyetçilik
fikrinin ağırlık kazandığı ve aşırıya kaçan uygulamaların gündeme
geldiği bu günlerde yaşananlar, bazı partililerin totaliter rejimlerde
görülen bir takım teşkilâtların CHP tarafından örnek alınmasını istemelerine
kadar gitmiştir. Hatta CHP’den yükselen bu talepler, partinin
faşist bir çizgiye doğru kaymaya başladığı yönünde suçlamalara
dahi neden olmuştur. Ayrıca faşizme duyulan ilgi, basında da bu tür
haberlerin sıkça yer almasına ve bir kamuoyu oluşturulmaya çalışılmasına
kadar gitmiştir. Görüldüğü üzere aşırı milliyetçi söylemler
sadece Türk Ocakları ile sınırlı kalmamıştır. Ancak herşeye rağmen
Atatürk’ün dünyadaki mevcut totaliter yönetimlere karşı olan sert
ve net tavrı, bu tür talep ve yaklaşımları önlemiş, ne CHP öyle beklenildiği
gibi faşist bir çizgiye kaymış, ne de “Türk istiklâlini, Türk
Cumhuriyeti’ni, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmek” 70 ile vazifelendirilen
Türk gençliği bu rejim ve söylemlerin aleti olmuştur. İşte bu
doğrultuda Atatürk, Türk gençliğinin dönemin faşist eğilimlerinden
ve ırkçı akımlarından korunması ve daha kolay kontrol edebileceği
yeni bir teşkilât kurulması yönünde çalışmalarını hemen başlatmıştır.
Ülkenin, en önemlisi de gençliğin iç ve dış etkenlerden korunması
için bütün eğitim ve kültür kurumlarının tek elde toplanması yoluna
gidilmiş, yani bir anlamda Atatürk bu kurumların kendi denetimleri
altında olmasını tercih etmiştir. Zaten Türk Muallimler Birliği,
Türk Matbuat Cemiyeti, Türk Kadınlar Birliği, Milli Türk Talebe
Birliği gibi birliklerin 71 kapatılma gerekçesinin altında da hep bu istek
yatmıştır. Aynı şekilde İstanbul Darülfünunu’nun denetim altına
alınması ve sonra da ıslahat çalışmalarının başlatılması, yeni yönetimin
eğitim meselesini sıkı kontrol altına alacağının ilk işaretidir.
70 Kemal Atatürk, Nutuk, C. II, TTK, Ankara 1989, s. 1196.
71 O günlerde adı geçen birliklerin yanı sıra Mason örgütü de kapatılmıştır. Öyle
ki, Banoğlu bu konuda; Türk Ocaklarının kapandığı günlerde, Atatürk’ün Baş
Mason Dr. Mim Kemal Öke’yi çağırtıp, “Madem ki Masonluk milliyetçi, halkçı
ve cumhuriyetçidir, Halk Fırkasının da prensipleri aynıdır, o halde Mason
Cemiyetinin hikmet-i vücudu kalmamıştır” dediğini yazmıştır (Niyazi Ahmet
Banoğlu, Nükte, Yergi ve Fıkralarıyla Atatürk, C. I, Aksoy Yayıncılık, İstanbul
2000, s. 9).