atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

444
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
siyasi eğilimleri de son derece etkilidir. M. And’ın belirttiği gibi,
bu kurumun gelişmesi “belediye başkanlarının siyasi görüşlerine
ve tutumlarına göre, ya hızlanmış, ya da tamamen durmuştur. Oyun
seçimi, sahnelenmesi, düzeni, disiplini, huzuru, huzursuzluğu hep
belediyenin tutumunu yansıtmıştır” 995 . Bir sanat olayında ve sanat
kurumunda siyasi eğilimlerin baz alınması gerçekten çok düşündürücü
ve acıdır. Siyasi çıkarlar doğrultusunda sanat kurumlarında görevden
almalar devam ettiği ve her iktidar değişikliğinde yöneticiler
ve oyun düzenleri değiştirildiği sürece bir ülkede sanat adına birşeylerin
yapılması imkânsızlaşır, hatta zamanla bu değişimler yadırganmaz
hale bile gelebilir.
d. Ankara Devlet Konservatuarı’nın Kuruluşu
Şinasi’nin ilk Türkçe oyunu yazdığı 1859 yılından günümüze
kadar geçen sürede Türk insanı savaşlar da dahil olmak üzere çok
büyük siyasi, ekonomik ve sosyal buhranlar geçirmiştir. Ama bütün
bunlara rağmen, yazarı, eleştirmeni, yönetmeni, oyuncusu, seyircisi
ile çağdaş ve ulusal bir tiyatro kurma fikrinden hiçbir zaman
vazgeçilmemiştir. Ulusal tiyatro düşüncesi kapsamında yerli oyun,
yerli oyun yazarı, ulusal biçim ve üslûp da bu oluşumun temel taşları
olarak belirlenmiştir. Bundan sonraki amaç da üst düzeyde tiyatro
adamlarının yetiştirilmesi ve bu fikrin bütün devlet adamlarınca
benimsenmesini sağlamaktır. Bunda Türkiye’nin en büyük kültür
adamlarından biri olan Atatürk’ün büyük payı olduğu bir gerçektir.
O kimi zaman bir devlet başkanı, kimi zaman iyi bir izleyici,
kimi zaman da bir dramaturg gibi, ama hiçbir zaman görevlerini
karıştırmadan tiyatronun hep içinde olmuş, gelişmesi için çok çaba
sarfetmiştir. Şehir Tiyatrosunun kurulması, kadınların sahnelerdeki
yerlerini alması ve en mühimi de Ankara Devlet Konservatuarı’nın
kurulması, tiyatro adına Cumhuriyet dönemine damgasını vuran gelişmelerdir.
1931 yılında İstanbul’da açılan Tiyatro Meslek Okulu, müzik
ve tiyatro çalışmaları ve eğitimi için yeni bir dönem başlatmıştır.
J. Marx’ın düzenlemesiyle oluşturulan kurum, İstanbul Belediye
995 And, “Cumhuriyet Tiyatrosu”, s. 2513.