atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 35
nemde ırkçılığa doğru kaydığı, ırkçı söylem ve icraatlara alet olduğu
için de kapatıldığı iddiası üzerinde biraz düşünmek gerekir. Çünkü
Atatürk’ün inkılâba zıt ve rejim aleyhtarı çalışan bir teşkilâtı 1930
başlarına kadar ayakta tutması ve kendisinden çok şeyler beklemesi
mümkün değildir. Herşeyden önce O’nun bu tür konularda bekleme
gibi bir yöntemi yoktur. İkincisi, unutulmamalıdır ki 1930’lu yıllar
dünyada aşırı milliyetçiliğin hâkim olduğu, İtalya ve Almanya’nın
model olarak alındığı bir dönemdir. Bunun en çarpıcı yanı ise o
günlerde İtalya’daki ya da Almanya’daki gelişmelerden etkilenmeyen,
bunlardan haberdar olmayan kimsenin kalmamış olmasıdır ki,
CHP’liler de buna dahildir. Dolayısıyla bu ilgiden ötürü herkesi faşistlikle
suçlamak ve Türk Ocaklarını da faşizmin yuvaları olarak
nitelendirmek çok da iyi niyetli bir anlayış olmasa gerektir.
Başka bir iddia ise, ocakların savunduğu söylenen Pantürkist politikanın
Cumhuriyetin dış politik ilkelerine ters düştüğü, bu yüzden
de Rusya’nın Ankara Büyükelçisi İ. Z. Suritch (Suriç)in bu konuda
gösterdiği tepki ve taleplerdir. Gerçekten de ocakların Rusya’dan
kaçan Türklerin uğrak yeri olmasından ve buradaki Türkçülük anlayışından
69 rahatsız olan Rusya, Ankara Büyükelçisi Suriç vasıtasıyla
konuyu Türk Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü’ye açmış ve gereken tedbirlerin
alınmasını istemiştir. Suriç’in Rusya’nın bu konudaki rahatsızlığını
söylemesi belki Türk Dışişlerinde dikkate alınmıştır, ancak
Türk Ocaklarının kapatılmasını Rusya’nın tepkisine ve şikâyetine
bağlamak ve sırf Rusya’yı memnun etmek için böyle bir kararın
alındığını söylemek oldukça güçtür. Nitekim 1934 yılında Sovyetlere
rağmen imzalanan Balkan Antantı’nın, Türkiye Cumhuriyeti’nin
Sovyetlerin yönlendirmeleri ve itirazları ile hareket etmediğinin açık
bir kanıtı olduğu düşünülebilir.
69 Rusya’nın, Türk Ocakları için hazırlanan marşlarda, “ulusal sınırları zorlayan
ve dünyaya taşmak isteyen” duyguların izleri görüldüğü için, Ocakların
Rusya’daki Türklerle fazla ilgilenmesini istemediği ve bu yüzden de Türk Dışişlerine
duyduğu endişeyi dile getirdiği yazılmıştır. Örneğin İzmir Türk Ocağı
için yazılan bir marşta şöyle denmiştir:
“Gökte sancak, elde süngü, kalbte Tanrı biz,
Dünyaya hâkim olmak isteriz.
Mektebimiz Türk Ocağı, bayrağımız yüce parlak...”.
Başka bir marşta ise,
“Kalbte milli duygu, elde dehre hâkim al sancak
Yürü yüksel göklere çık, bu yer sana pek küçük” (Baydar, a.g.e., s. 70-71).