atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

414
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Cumhuriyetin kuruluşuyla gerçekleşebilmiştir. Bu bağlamda 1947-
48 yıllarını devlet balesinin oluşumu açısıdan dönüm noktası olarak
kabul edebiliriz. Ancak bundan önce başka bir teşebbüs daha
söz konusudur. Bale konusunda Ankara’da devlet desteği ile çabalar
sürdürülürken, İstanbul’da da bir Rus göçmeninin çabasıyla bale
eğitimi verilmeye çalışılmıştır. Şöyle ki, İstanbul’da Rus göçmeni
olan Lydia Krassa Arzumanova 932 özel bir bale stüdyosu kurmuş
ve bale eğitimi vermeye başlamıştır. Arzumanova’nın Türkiye’ye
gelmesini sağlayan ve onun görüşlerini alan kişi ise Atatürk’tür. St.
Petersburg Bale Okulu’nda eğitim gören, 1912-19 yılları arasında
kurumda dans eden Arzumanova, Atatürk’ün çağrısı üzerine 1921
yılında Türkiye’ye gelmiş ve bale eğitimi konusunda görüşleri alınmıştır.
Atatürk’ün daha o tarihlerde verdiği destek ile çalışmalarını
sürdüren Arzumanova’nın öğrencileri ilk gösterilerini 8 Kasım 1931
günü Casa d’İtalia salonunda gerçekleştirmiştir. Bunu daha sonra
çeşitli yardım cemiyetleri yararına yapılan gösteriler izlemiştir. Tüm
bu gösteriler dönemin basınında çok olumlu yorumların, eleştirilerin
yapılmasına neden olmuştur 933 . Arzumanova bu dönemde hem
İstanbul Belediye Konservatuarı’nda hem de açılan Ankara Devlet
Konservatuarı’nda eğitmenlik yapmış ve Türk balesinin gelişmesine
önemli katkılarda bulunmuştur. Atatürk’ün daha yirmili yıllarda milli
opera, milli tiyatro görüşleri kapsamında milli baleyi oluşturmanın
yollarını araması ve ciddi teşebbüslerde bulunması gerçekten takdir-i
şayandır. Bale sanatının ülkede yaygınlaştırılması ve eğitiminin verilmeye
başlamasında Atatürk yine bir ilke imza atmıştır.
Bundan sonraki gelişmeler ise 1936 yılında ADK’nın açılmasıyla
birlikte hız kazanmıştır. Bilindiği gibi konservatuarın temsil bölümü
üçe ayrılmış ve tiyatro, opera ve bale şubelerinin oluşturulmasına
karar verilmiştir. Ancak bu şubelerden üçüncüsünü kurmak o an için
mümkün olmamıştır. Bu dönemdeki en ciddi teşebbüs 1935 yılında
932 Arzumanova, daha sonraki günlerde İslâm dinini tercih ederek adını da Leyla
Arzuman olarak değiştirmiştir.
933 Bu başarılar Arzumanova’nın 1941 yılında Tepebaşı Belediye Konservatuarı’nda
klasik bale dersleri vermesi ve akabinde de Eminönü Halkevi’nde ilk “bedii
raks” okulunu açmasına kadar gitmiştir. Bu okulun ilk bale gösterisi ise 59 kız
ve 1 erkek öğrencinin katılımı ile 1942 yılında gerçekleştirilmiştir (J. Deleon,
Cumhuriyet Dönemi Türk Balesi, İletişim Yay., İstanbul 1992, s. 42-45).