atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 411
tada belki de opera eserlerinin yazılabilmesi için bazı faktörlerin ön
plana çıkması gerekmektedir. Süre, finansman ve teşvik gibi. Çünkü
daha öncede belirttiğimiz gibi opera hazırlanması son derece zor ve
masraflı bir sanattır. En başta opera yazmak, başlıbaşına çok zor bir
iştir. Bir kompozitörün bir opera eserini en az üç yıl gibi bir sürede
hazırladığı düşünülürse bu daha iyi anlaşılabilir. Türkiye’de opera
bestecilerinin desteği ve teşviki işte bu noktada önem kazanmaktadır.
İyi bir finansman sağlanırsa, sorunlar asgariye indirilirse, iyi
niyet ve akılcı bir tavırla yaklaşılırsa, ülkemizde de yılda yaklaşık en
az yirmi hatta elli eser verilebileceği 921 söylenmektedir. Şayet Atatürk
döneminde olduğu gibi ondan sonra da gerekli teşvik sağlansaydı,
bugün Türk repertuarı çok daha zengin olabilirdi.
Atatürk’ün hedeflediği milli opera 922 için kendi konularımızı librettolar
haline getirmemiz, kendi melodilerimiz, çalgılarımız, danslarımız,
motiflerimiz, giysilerimiz ile bir bütün oluşturarak operalar
yazmamız gerekmektedir. Sabahattin Kalender’in bu noktada çok
isabetli bir yaklaşımı vardır 923 . Kalender’e göre, nasıl Wagner’siz
bir Alman operası, Verdi’siz bir İtalyan operası düşünülemezse, işte
Türk bestecileri ve onların eserleri olmadan da Türk operası söz
konusu olamaz. Zaten Atatürk’ün tespit ettiği en büyük eksiklik de
budur. Yalnız sadece yerel yapıtların yazılıp hazırlanması da tek başına
birşey ifade etmemektedir. Bu noktada onların devlet operalarında
sürekli oynanmasına da imkân tanınmalıdır. Örneğin devlet
operalarında yerli eserlerin oynanmasına karşı bir isteksizlik olduğu
ileri sürülmektedir. Bunda standart operaların, sonuçları iyi bilindiği
için sahnelenmesinin daha kolay olduğu gibi faktörler etkili olabilir.
Örneğin bugün sezonda yaklaşık altı-yedi oyunu birden oynayan
921 Yalçın Tura’nın bu konuda yaptığı hesap hakkında bk. Tura, a.g.m., s. 7-13.
922 Halil Bedii, daha Cumhuriyetin ilk yıllarında milli opera vücuda getirmenin
öneminden bahsetmiş ve olayı halk terbiyesi kapsamında ele almıştır. Ona
göre, opera halkın musiki anlayışını değişterecek, zevk ve telâkkilerimizde bir
inkılâp meydana getirebilecek bir sanattır. Bu yüzden de ilk hedef milli opera
olamalıdır. Tabii bu çok kolay bir iş değildir. Ancak Atatürk’ün yakın ilgisi, çabası
bu süreci hızlandırmış ve kolaylaştırmıştır ( Halil Bedii, “Halk Terbiyesi
ve Operalar”, Ülkü, C. III, S. 15, Mayıs 1934, s. 202-205).
923 Kalender, a.g.m., s. 203.