atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

410
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
şükran duygularını beslemektedirler” 918 diye yazmıştır. Dr. Beneş’in
de altını çizdiği gibi, tam Çekoslovakya’nın işgal ediliği ve katliamların
söz konusu olduğu bir dönemde Alman rejisör tarafından bir
Çek bestecinin eserinin sahneye konması gerçekten sanat adına çok
önemli bir gelişmedir. Bunu C. Ebert’in sanat anlayışı, gerçekçiliği
ve biraz da sanatın gücü olarak ifade etmek yanlış olmayacaktır.
Görüldüğü gibi, Atatürk’ün Özsoy, Taşbebek, Bayönder gibi
operaların yazılmasına yaptığı öncülük, zamanla hem opera literatürüne
çok sayıda eserin eklenmesine hem de çağdaş Türk eserlerinin
yazılıp ülkede ve dünya sahnelerinde oynanmasına vesile olmuştur.
Aynı zamanda Cumhuriyet döneminde ulusal operamızın oluşmasında
rol oynanayan çok sayıda sanatçı da yetişmiştir. İlk zamanlar
sadece dünya müziğinin aktarımı söz konusu iken, Cumhuriyet ile
birlikte Türk operalarının yazılıp sahnelenmesi gerçekleşmiş ve o
günden bugüne kadar da çok sayıda Türk operası yazılmıştır. Bunlardan
bazıları hiç oynanmazken, bazıları da bir kereye mahsus olmak
üzere sahnelenmiştir 919 .
Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze kadar opera ve bale müziği
bestelemiş ve hâlâ eser vermeye devam eden, bu döneme damgasını
vuran isimler, Ahmet Adnan Saygun, Necil Kâzım Akses ile
daha sonraki kuşak Nevit Kodallı, Ferit Tüzün, Sabahattin Kalender,
Cengiz Tanç, Bülent Tarcan, Çetin Işıközlü, Okan Demiriş, Muammer
Sun, İlhan Usmanbaş, Yalçın Tura, Cenan Akın, Nedim Otyam,
Ali Doğan Sinangil, İstemihan Taviloğlu, Ahmet Yürür, Sarper Özsan,
Kemal Sünder, İlhan Baran ve onların değerli yapıtlarıdır 920 .
Taşbebek ve Kerem’den Van Gogh, Gılgameş, Midas’ın Kulakları,
Gülbahar, Deli Dumrul, IV.Murat’a kadar hepsi ulusal operalarımız
olarak evrensel çizgideki yerlerini almışlardır. Ancak yine de dünya
literatürüne oranla sayıları çok az ve çabalar çok yetersizdir. Bu nok-
918 Altar, “Atatürk ve Müzik Reformları, II”, s. 16.
919 Cemal Reşit Rey’in yedi operası, A. A. Saygun’un Gılgameş isimli epik dramı,
Sabahattin Kalender’in Karagöz’ ü hiç oynanmamış operalarımızın başında
gelir. Bunlardan geçici bir süre oynananlar ise Taşbebek, Köroğlu gibi operalardır
(Önder Kütahyalı, “Türkiye’de Ulusal Opera ve Bale”, Orkestra, S.
193, Eylül 1989, s. 9).
920 Y. Tura, “Ulusal Opera ve Bale’nin Oluşumuna Katkı, II”, Orkestra, S. 191,
Haziran 1989, s.3.