atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

406
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
rin başlatıldığını anlatarak bir ölçüde bu etkileşimin doğruluğunu
ispatlamaktadır. Bu sanat olayının arka planında sergilenen politika,
Atatürk’ün Türkiye’nin bölgedeki gücünü ve liderliğini bu tarz
organizasyonlar ile ön plana çıkarmasında ortaya koyduğu devlet
adamlığının bir ürünüdür. Sahnelenen ilk Türk operasını Atatürk’ün
Rıza Şah Pehlevi’ye yapmak istemesi de, sadece Türkiye’de operanın
varlığını onlara göstermek istemesi ile sınırlı olmasa gerektir.
Burada verilmeye çalışılan asıl mesajı, Türkiye’nin artık bir opera
sergileyebilecek uygarlık düzeyine ulaşmakta olduğu şeklinde algılamakta
fayda vardır.
Özsoy Operası’nın asıl önemi ise daha solist, dekor, orkestra,
koro, bale vs. kadroları yokken büyük bir cesaret ile bu ilkin başarılmış
olmasıdır 906 . Bu aynı zamanda Türk milletinin kültür işlerindeki
yeteneğinin, becerisinin de bir ispatıdır. Nitekim Cumhuriyet
gazetesi oyundan birkaç gün sonra “Özsoy Piyesi” başlığıyla verdiği
haberde oyunu uzun uzun anlatmış ve şu yorumu yapmıştır: “...Bu
piyes Türk istidadının, yalnız milli varlıklarımıza dayanarak bu kadar
mühim bir kültür işini bile başarmaya kadir olduğunu bir kere
daha göstermiştir” 907 . Bugün artık Özsoy’u Atatürk’ün hem sanat 908
hem de sevgi ve dostluk anlayışının bir göstergesi olarak ifade edebiliriz.
Aynı dönemde Özsoy haricinde başka çalışmalar da yapılmıştır.
Atatürk, Ankara’ya ayak basışının 15. yıldönümü ve Halkevlerinin
kuruluşunu kutlamak amacıyla yani 27 Aralık 1934 günü oynanmak
906 Oyunun başarısı konusunda farklı yorumlar yapılmaktadır. Örneğin A.
Saygun’un sonucun pek de parlak olmadığının farkında olduğu, buna mukabil
eserin İranlı temsilciler tarafından çok beğenildiği ve etki yarattığı üzerine bk.
Yalçın, a.g.m., s. 44.
907 Cumhuriyet, 25 Haziran 1934, s. 3.
908 Özellikle Batı müziğinin gelişmesi için yoğun çaba sarfeden Atatürk’ün zaman
zaman Batı müziği kapsamında bazı sanatçıları köşke çağırarak beraber
yemek yediğini ve sanatçılara aryalar söylettiğini görüyoruz. Örneğin Semiha
Berksoy’un anılarından, köşkte bulunan piyanonun üstünde “kral ve imparator
rejimlerine gençliğinde başkaldırmış bir devrimci” olan Richard Wagner’in
(sahne yapıtları, özellikle opera, ile ünlü Alman besteci ve kuramcı) büstü bulunduğu
şeklindeki bazı detayları da öğreniyoruz (Çambel, a.g.m., s. 1847).