atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 403
lıştığı devrimi inkâr eden kişinin de özellikle Vasfi Rıza Zobu olduğunu
söylemiştir. Vasfi Rıza’nın O Günden Bu Güne isimli anı
kitabında Özsoy Operası ile ilgili yazdığı düşünceleri buna dayanak
teşkil etmiştir. Çünkü V. Rıza kitabında opera hakkında şunları yazmıştır:
“İran’ın büyük hükümdarı Şehinşah Rıza Pehlevi, Haziran
ayı içinde Ankara’ya Gazi’yi ziyarete geldi. Ankara’da Münir Hayri
Bey isminde bir mektep müdürü, Özyurt isimli bir eser yazmış. Yine
bir mektebin musiki muallimi (Adnan Saygun) bu eseri bestelemiş.
Olmuş bir opera. Aman efendim, radyoda, gazetelerde bir medih.
Şöyle eser, böyle müzik, provalar bir harika. Opera kiim, biz kim.
Ve bunu yapanların bilgisi nereden? Başrollerini Nimet Vahit ve Semiha
Hanımlarla Nurullah Bey oynayacaklarmış. Bunların üçü de
Batı müziğinde üstün insanlar ama, Semiha’dan başkası ömürlerinde
oyun sahnesine çıkmış değiller” 900 . Zobu’nun çok sesli müzik ve
Türk müziği konusunda Atatürk’ten aktardığı ve müzik bölümünde
yer verdiğimiz başka bir anekdot da aynı etkiyi yapmış ve çeşitli
tartışmalara yol açmıştır. Bu durum sanırız Vasfi Rıza’nın çok sesli
müzik türüne olan olumsuz bakış açısından kaynaklanmaktadır.
Özsoy Operası’nın adı geçen sanatçılar tarafından provaları sürerken
Atatürk, 12 Haziran 1934 günü yani galadan bir hafta önce
oyunun provasını izlemeye giderek bu işe olan ilgisini ve merakını
bir kez daha ortaya koymuştur 901 . Semiha Berksoy o günü şöyle anlatmıştır:
“.. Provalar sırasında her sefer önemli bir enstrümanın
eksik olduğu görülüyor. Atatürk tahkik ediyor, meğer ki Zeki Bey,
bu elemanları birer ikişer yemeğe çağırıyormuş ve böylece provalar
sabote ediliyormuş...”. Bunun üzerine Atatürk 12 Haziran 1934 günü
sanatçıları Çankaya Köşkü’ne davet etmiştir. Nimet Vahit, Nurullah
Taşkıran, Afet Hanım ve Şükrü Kaya’nın da hazır bulunduğu köşke
Zeki Bey de davet edilmiştir. Berksoy anılarında, Atatürk’ün Zeki
anılarında hem sanat hayatından hem de Atatürk’ün opera için yaptıklarından
o renkli üslûbuyla bahsetmektedir. 1934 tarihli ilk Türk operası ve yaşanan gelişmeler
hakkında ayrıntılı bilgi için bk. Füsun Özbilgen, Semiha Berksoy’un
Anıları, Sana Tütün ve Tespih Yolluyorum, Broy Yay., İstanbul 1985, s. 73-
79.
900 V. R. Zobu, O Günden Bu Güne (Anılar), Milliyet Yay., İstanbul 1977, s.
457.
901 Çambel, a.g.m., s.1847.