atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 381
nat aktiviteleri gerçekleştirilmiştir 851 .
Kültürel alanının en etkili silâhlarından biri olarak müziği gören
Sovyetler, müzik alanındaki ilk girişimine de yine VOKS’un yardımlarıyla
başlamıştır. Müzik konusundaki ilk teşebbüs, VOKS’un
Türkiye’nin kuruluşunun onuncu yıl dönümü münasebetiyle Moskova
Devlet Konservatuarı’nda verdiği konser olmuştur (29 Ekim 1933).
Radyo ile yapılan işbirliği neticesinde konser direkt Türkiye’de de
yayımlanmıştır. Hatta bu konser için Ankara Konservatuarı’nın müdürü
Osman Zeki Bey Moskova’ya gönderilmiş, konserde Ulvi Cemal
Erkin ile Ekrem Zeki Üngör’ün eserlerine de yer verilmiştir 852 .
1934 yılına gelindiğinde, iki ülke arasında ortak sanat-müzik
çalışmaları devam etmiştir. Yine ilk adımı atan VOKS, Şubat 1934
tarihinde Türk besteciler Ulvi Cemal, Ekrem Zeki ve Cemal Reşit
Beyleri Moskova’ya davet etmiş ve 19 Şubat 1934 gecesi de “Çağdaş
Türk Müzik Gecesi” tertipleyerek konseri radyodan verdirmiştir 853 .
Konserin birinci bölümünde Ulvi Cemal ile Ekrem Zeki’nin eserleri,
ikinci bölümünde de Sovyet sanatçılarının besteleri çalınmıştır.
1934’ün ilkbaharında VOKS’un teşebbüslerinin devam ettiğini
görüyoruz. Bu kez önce yine Ankara Konservatuarı’nın müdürü Zeki
Bey ile oğlu kemancı Ekrem Zeki Bey Moskova’ya davet edilmiştir.
Maksat onlara müzik alanındaki gelişmeleri, müze ve sergileri
gezdirip, bunları tetkik etmelerine imkân sağlamaktır. Görüldüğü
gibi Sovyetler, Türk sanatçılarına, Atatürk’ün komünizme karşı gösterdiği
hassasiyet dolayısıyla programlı ve titizlikle yaklaşmışlar ve
yaptıkları davetlerle Türk sanatçılar arasındaki etkinliklerini artırmayı
hedeflemişlerdir. Nitekim 1934 yılı ilkbaharında karşılıklı bilgi
alışverişinde bulunulması maksadıyla Türk sanatçıların Moskova’da
üç konser vermesi sağlanmıştır. Moskova radyosunda yapılan birinci
konserde, Osman Zeki Bey ile Ekrem Zeki Bey’in eserlerine yer ve-
851 Türk-Sovyet kültür ilişkileri ve VOKS hakkında ayrıntılı bilgi için bk. Raşid
Tacibayev, Kızıl Meydan’dan Taksim’e- Siyasette, Kültürde ve Sanatta
Türk-Sovyet İlişkileri (1925-1945), Truva Yayınları, İstanbul 2004.
852 Tacibayev, a.g.e., s. 205.
853 Milliyet gazetesi, VOKS’un radyo ile verilecek bir Türk Musikisi Konseri tertiplediğini,
adı geçen konserin de 19 Şubat 1934 günü Ankara saatiyle 20.30-
22.00 arası halka verileceğini duyurmuştur (Milliyet, 18 Şubat 1934, s. 2).