atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

376
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
leri isimli kitap 1926 yılında yayımlanmıştır. Yalnız bu eser daha
sonra tartışma yaratmıştır. Bu gezi sonrasında sahaya çıkan başka
bir grup da, bir fonografla 1926 yılı Temmuzunda harekete geçen
Darülelhan heyeti olmuştur. Her yıl devam eden geziler 1929 yılına
kadar sürmüştür 839 . Neticede 1000 kadar türkü tespit edilmiş,
ağızdan kaleme alınan türkülerin 700’e yakını ise 12 adet kitapçık
halinde basılmıştır. 1932 yılında ise Balıkesir ve yöresinde bir gezi
düzenlenmiş, ancak çalışma hakkında bir rapor yayımlanmamıştır.
Bu dönemde grup çalışmaları haricinde özel derlemeler de yapılarak
basılmıştır. Gazimihal’in Anadolu Türküleri ve Musiki İstikbalimiz
(1928), Şarkı Anadolu Türkü ve Oyunları (1929) yayımlanan kitaplar
arasındadır 840 .
1929-1936 yılları arası herşeye rağmen Türk Halk Müziği açısından
çok verimli bir dönem olarak kabul edilmemektedir. Kişisel
çabalar Bela Bartok gelene kadar devam etmiştir. Bartok ülkeye
geldiğinde, 1000’e yakın nota, 200 civarı plak ve toplam 100 civarı
kitap-makale ile karşı karşıya kalmıştır. Halk müziği çalışmalarına
geç başlamış ülkelerden biri olan Türkiye’ye Bela Bartok’un gelmesi
halk müziği açısından bir dönüm noktasıdır. Bartok’un önemli
bir özelliği de ülkede başlattığı saha çalışmalarıdır. U. C. Erkin, A.
A. Saygun, N. K. Akses onunla birlikte saha çalışmaları yapan kişiler
olmuşlardır. Bu noktada Bartok’un Türk müziğine katkısı, genç
Türk müzik adamlarına saha çalışmasının inceleliklerini, nasıl yapılacağını
göstermesi açısından önem kazanmaktadır 841 .
Bu dönemde Halkevlerinin açılması, teorik ve pratik olarak
folklor çalışmalarının yoğunlaşmasına neden olmuştur. Halkevlerinin
özellikle müzik kolları çok aktif çalışmışlar, hem folklorun gelişmesine
hem de gençlerin sanata yönelmelerine büyük katkı sağlamışlardır.
Halkevi salonlarında açılan ücretsiz müzik kursları, kurulan
korolar ve sürekli düzenlenen konserler bu aktivitelerin başında
gelmiştir. Aynı günlerde Avrupa’dan çağrılan uzmanlar da müzik
çalışmalarının yoğunlaşmasında mühim rol oynamışlardır. Özellikle
839 Ek 16: Konservatuar Heyeti Halk Şarkılarını Topluyor.
840 Bela Bartok Panel Bildirileri, Yay. Haz. Süleyman Şenel, Pan Yay., İstanbul
2000, s. 29-31.
841 Bela Bartok Panel Bildirileri, s. 31, 34.