atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 371
programları ve yayın saatleri artarak yerini almıştır. Fakat Batı müziği
her zaman ağırlığını korumuştur. Bunu 1938 yılına ait radyo programlarında
görebiliyoruz. 1938 yılı başında İstanbul Radyosu’nda
iki bölüm şeklinde yayın yapılmıştır. 12.30’da başlayan ilk bölümde
Plakla Türk Musikisi programı yer almış, 19.00 da başlayan akşam
yayınında ise Türk Sanat Müziği yayınına devam edilmiştir.
Bu dönemde İstanbul Radyosu’nda Safiye Ayla, Müzeyyen Senar
gibi sanatçılar belli saatler arasında (19.00-19.30 / 20.00-20.30 gibi)
Türk Sanat Müziği ve halk şarkıları okumuşlardır. Aynı şekilde
Ankara Radyosu da yayınlarında Türk musikisi’ne yer vermiştir (o
dönemde özellikle 12.50-13.15, 19.00-19.30, 19.45-20.15 saatleri
arasında) 824 .
Peki sonuçta bu yasak nasıl ve ne şekilde kaldırıldı? Herşeyden
önce 1935 başı itibariyle, hedeflenen yeni ulusal Türk müziğinin
gelişip halk bazında kabul görmesinin ve halkın yaşamına girmesinin
vakit alacağı kesinlik kazanmış, bu da musikide benimsenen
katı tutumun ve uygulamaların zamanla yumuşatılmasına neden olmuştur.
Ortaya çıkan bu durum radyoları, programlarında halk ezgilerini
geleneksel biçimde yayımlamaları ve Türk Sanat Müziği’ne
yer vermeleri yönünde cesaretlendirmiştir. Radyodaki Türk Müziği
yasağının kaldırılması hakkında bazı anılar da mevcuttur. Örneğin,
olayı Tanburacı Osman Pehlivandan aktaran ilk radyocularımızdan
Ruşen Ferit Kam’a göre, köşkte Tanburacı’yı dinleyen Atatürk, bu
türkülerini radyoda halka da dinletip dinletmediğini sormuş, bunun
üzerine o da “Gazi hazretleri, siz radyoda Türk müziği yayınlanmasını
yasakladınız, buna imkân bulamıyoruz” demiştir. Bu cevap
üzerine “bunu da yanlış anladılar” diyen Atatürk, Tanburacı’nın
derhal radyoya gitmesini ve türkülerin artık radyodan yayımlanmasını
emretmiştir 825 . Atatürk’ün Tanburacı Osman Pehlivan ile olan
görüşmesi ile benzer bir diyaloğa Osman Ergin de yer vermiş ve bu
yasağın Osman Pehlivan’ın halk türküleri ile delinmeye başladığını
anlatmıştır 826 .
824 Tan, 2 Ocak 1938, s. 10.
825 6 Ocak 1976’da Ruşen Ferit Kam ile yapılan bir konuşmadan naklen Kocabaşoğlu,
a.g.e., s. 94.
826 Osman Nuri Ergin, Türkiye Maarif Tarihi, C. V, İstanbul 1977, s. 1848-
1849.