atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

364
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
müzik konusunda söylediklerinden etkilenen ve esinlenen, “ulusal
müzik işinde öncülük etmeye soyunan” dönemin İçişleri Bakanı Şükrü
Kaya ile onu yanıltmakla suçlanan Vedat Nedim Tör’ün bir genelgesiyle
803 başlamış gözükmektedir. Aslında alınan bu karara net ve
tatmin edici bir sebep ve açıklama getirmek gerçekten çok zordur.
Özellikle Atatürk’ün bu müziğe olan sevgisi düşünüldüğünde durum
daha da karmaşık bir hâl almaktadır. Ancak Atatürk’ün zaman zaman
bu kararın hükümet tarafından alındığı yönünde bazı açıklamalar
yapmasına karşılık yine de meseleye müdahale etmeden suskun
kalmayı tercih etmesi oldukça ilginçtir. Fakat bu noktada akıllara
bazı sorular gelmektedir. Öncelikle bu yanlış kararın alınmasında
adı geçen ilk kişi Şükrü Kaya’dır. Çünkü Kaya, Atatürk’ün yaptığı
konuşmanın daha ertesi günü harekete geçmiş ve bu yasak kararının
alınmasında büyük pay sahibi olmuştur. Dolayısıyla İçişleri Bakanının
aceleciliğinin bu olumsuz karardaki katkısı tartışmasızdır.
Fakat meselenin asıl düşündürücü yanı, Şükrü Kaya yasak kararını
Atatürk’e rağmen nasıl alabilmiştir? Ya da Şükrü Kaya Atatürk’e
karşı gelebilecek güçte bir insan mıdır? Kaya’nın, Atatürk’ü bir tarafa
koyarak bu radikal kararı alabilecek güçte biri olmadığı ortadadır.
Bu meseleyle ilgili bazı hikâyeler anlatılmaktadır. Örneğin Hafız Yaşar
Okur’un anlattıklarına bakılırsa, radyodan yapılan bir yayında,
icra sırasında saz heyetinin gülüşüp konuşması Atatürk’ü rahatsız
etmiş 804 , bu da o günlerde yapılan ve dinletilen müziğin kalitesinin
tartışıldığı bir dönemde malûm gelişmelerin yaşanmasına zemin hazırlamıştır.
Hafız Yaşar’ın bu aktarımından yola çıkılması durumunda,
Atatürk’ün radyo yayınlarında yaşanan gayri ciddi ortamı genelleyerek
Türk Müziği icra edenlere bir süreliğine de olsa karşı bir
tavır takınmış olabileceği, bundan ötürü de Şükrü Kaya’nın aldığı bu
karara tepkisiz kalmayı tercih ettiği ihtimal dahilindedir. Bu durum
sanırız Atatürk için de sürpriz ve zor bir durumdur. Çünkü Kemal
Atatürk böyle hayati konularda hiçbir zaman ani kararlar almamış,
803 Genelge 2 Kasım 1934 günü yürürlüğe girmiştir. Kültür Bakanlığı da yine
Kasım ayının sonuna doğru onbeş üyeli bir kurulda, müzik inkılâbının programını
hazırlamak üzere harekete geçmiştir. Ancak müzik inkılâbı konusunda
“kayda değer öneriler üretilemeyince, ilk düş kırıklığı” yaşanmıştır (Gedikli,
a.g.t., s. 38).
804 Oransay, a.g.e., s. 93-95.