atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

362
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
lamayı başka kaynaklarda tespit edemesek de, ifadelerin Atatürk’ün
çok sesli müziğe ve Türk Sanat Müziği’ne olan bakış açısını yansıtmaya
yettiği kanaatindeyiz.
1. Türk Sanat Müziği’nin Yasaklanması ve Melek Erdik
Konseri
Müzikte başlayan alaturka-alafranga tartışmalarının giderek yoğunlaşması,
uzunca bir süre devam edecek olan bir tartışmanın da
başlamasına neden olmuştur. Şöyle ki, herşey Atatürk’ün TBMM
IV. Dönem Dördüncü toplanma yılının açılışında yaptığı bir konuşmayla
başlamıştır. Atatürk konuşmasında Türk gençlerinin güzel
sanatların her dalında ilerletilmesinin gerektiğini ama özellikle de
müzik sanatına öncelik tanınmasını, önde götürülmesini istemiştir.
Musiki konusunda yapılması gereken değişikliklikten bahsettikten
sonra da “Bugün dinletmeğe yeltenilen musiki yüz ağartacak değerde
olmaktan uzaktır. Bunu açıkça bilmeliyiz” demiş ve şöyle devam
etmiştir “Ulusal; ince duyguları, düşünceleri anlatan; yüksek deyişleri,
söyleyişleri toplamak, onları bir gün önce, genel son musiki
kurallarına göre işlemek gerektir. Ancak; bu güzeyde, Türk ulusal
musikisi yükseltilebilir, evrensel musikide yerini alabilir...” 797 demiştir.
Atatürk’ün bu konuşmasının doğrudan iki sonucu olmuştur.
Bunlardan biri Ankara’da toplanan Musiki Kongresi, diğeri de Türk
Sanat Müziği’ne getirilen yasaktır 798 . Buradaki asıl önemli konu,
hars ve müzik terbiyesini yozlaştırmakla suçlanan Vedat Nedim Tör
ve İçişleri Bakanı Şükrü Kaya’nın çabalarıyla 2 Kasım 1934’ten 6
Eylül 1936’ya kadar olan sürede radyolardan, “Şark musikisi”nin
kaldırılmasıdır 799 .
Konuyla ilgili haber basına “Radyo programlarında dünden itibaren
alaturka musiki kaldırıldı” şeklinde yer almıştır. Milliyet ga-
797 1 Kasım 1934, Dördüncü Dönem Dördüncü Toplanma Yılı açış konuşması,
ASD, C. I, s. 396.
798 Aslında bundan daha önce 1928 yılında Mustafa Kemal’in Sarayburnu’nda
dinlediği bir Şark müziği konserini müteakiben, o konser üzerine söylediği
sözler dolayısıyla ilk yasak söz konusu olur, ancak bu pek uzun sürmez (9/10
Ağustos 1928’de yapılan “Türk Yazı İnkılâbı Hakkında Konuşma”, ASD, C.
II, s. 273).
799 Üstel, a.g.m., s. 51.