atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

358
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
müzik konusunda yapılan eleştirilerin boyutunu göstermesi açısından
büyük önem taşımaktadır. Öyle ki, Türk Sanat Müziği’nin artık
sonunun geldiği, alınan kararın doğruluğu, bundan sonra takınılacak
tutum gibi konuların işlendiği gazetede 25 Şubat 1929 günü bir
yazı yazan Burhan Asaf düşüncelerini “Nihaventli, hüzzamlı saz,
şiş karınlı udları, barbar nağmeli kanunları ile konser vermektedir.
Ankara’nın operası yapılır yapılmaz-eğer halk tribünü ferah ve bunun
fiyatı dûn tutulacak olursa- udun canı azrailin pençesindedir”
şeklinde yazarken, Falih Rıfkı da 13 Eylül 1929 günü aynen şunları
yazmıştır: “Reisicumhur her fırsatta Türkiye’de yeni zamanların
musikisini arayıp durmaktadır. Sahte Bizans ve Arap sesi hiç olmazsa
mekteplerden onun bu arayışı sırasında kalktı. Gerçekte bugün de
ah u vahlarla plak dolduranlar eksik değildir. Ankara Musiki Mektebi,
İstanbul Medresesini yıkmakta gecikmeyecektir” 788 . Aynı gazetede
Aka Gündüz ise nerede ve ne zaman Türk radyolarını dinlemişse
“göz bebeklerine kadar kızardığından” yakınmakta ve Türk müziği
yayınlarını “Hele ince saz kısmı büsbütün yürekler acısı, evlere
şenlik bir şeydi. Zurnanın en çatlağından, darbukanın en patlağına
kadar…Sesin en cıyaklısından, gazelin en öksürüklüsüne, tıksırıklısına
kadar…Neler, ne bangırtılar dinlemedik..” 789 şeklinde eleştirmektedir.
Alaturka ve alafranga müzik ile ilgili yorumlar ve müzik
yayınlarını hedef alan eleştiriler tabii ki sadece Hakimiyet-i Milliye
ile sınırlı kalmamıştır. Konunun tartışılmasına sonraki yıllarda ve diğer
gazetelerde de hızla devam edilmiştir.
1930 yılından itibaren ise meselenin biraz daha farklı bir boyut
kazanmaya başladığı görülmüştür. Bu dönemde herşey, 1931 yılında
ülkeye gelen Viyanalı Joseph Marx’ın Türk müziğinde Batı tekniğinin
uygulanması üzerine ortaya attığı fikir ile başlamıştır. Bunun
üzerine yine çok şey söylenilmiş, yazılmış ve tartışılmıştır. Konunun
Türk basınındaki yankılarının uzunca bir süre daha devam etmesi,
ünlü edebiyatçıların da görüş bildirmelerine neden olmuştur. Örneğin
Cumhuriyet gazetesinde bir dizi yazı yayımlayan Halit Ziya
Uşaklıgil, müzik inkılâbı hakkındaki görüşlerine uzun uzun yer vermiş,
alaturka-alafranga tartışmalarına değinmiş, hatta yazısının bir
788 Tüfekçioğlu, a.g.m., s. 65-66.
789 Aka Gündüz,, “Radyo İşimiz”, Hakimiyet-i Milliye, 2 Şubat 1934.