atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 355
Erkin’in Beş Damla’sı (1931), Ahmet Adnan Saygun’un İnci’nin Kitabı
ve Necil Kâzım Akses’in Minyatürler’i (1934) sayılabilir 781 .
1934 yılına gelindiğinde, artık Ankara ve İstanbul’da birer müzik
okulu, Ankara’da bir orkestra, İstanbul’da bir yaylı orkestra ile
çok sayıda belediye bandosu ve halk korolarının oluşturulduğunu
görüyoruz.
Osmanlı Devleti’nin sanat alanında gerekli atılımlara ayak uyduramaması
ülkede XX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar tek sesli müziği
hâkim kılmıştır. Bu durum ancak Cumhuriyet’in ilânı ve devlet
başkanı Kemal Atatürk’ün teşvik ve yönlendirmeleri ile değişmiş ve
neticede çok sesli müzik dalında önemli eserler verilmeye başlanmıştır.
Örneğin Cemal Reşit Rey 1933 yılında Onuncu Yıl Marşı’nı
bestelemiştir. Rey, çok sesli çağdaş Türk müziğine katkıda bulunmak
isteği ile opera ve operetler başta olmak üzere yüzden fazla
esere damgasını vurmuştur. Avrupalı edebiyatçılardan esinlenerek
yazdığı 5 perdelik Cem Sultan, 3 perdelik Zeybek, 1 perdelik Köyde
Bir Facia, 4 perdelik Çelebi ile Lüküs Hayat, Deli Dolu, Saz Caz,
Maskara, Hava Civa, Yaygara, Balon Dünya, İstanbul Masalı gibi
operetler bunlardan sadece birkaçıdır 782 .
1928 yılında Paris’e eğitim için gönderilen Ahmet Adnan Saygun,
1931’de yurda döndüğünde ilk olarak Ankara Müzik Öğretmen
Okuluna atanmış, akabinde de sanatçının güzel çalışmaları ortaya
çıkmaya başlamıştır. En önemlilerinden biri 1934 yılında sözlerini
Münir Hayri Egeli’nin yazdığı 3 perde ve 12 tablodan oluşan Özsoy
Operası’dır. Eser 19.6.1934 günü konuk İran şahı Rıza Pehlevi ve
Atatürk’ün huzurlarında ilk kez sahneye konmuştur.1934’te yine M.
H. Egeli’nin librettosundan bestelediği bir perdelik Taş Bebek Operası
da 27.12.1934 günü akşamı halkevinde Atatürk’ün huzurunda
oynanmıştır 783 .
781 N. Gedikli, “Çoksesli Yeni Bir Türk Sanat Müziği Oluşturmanın Neresindeyiz?”,
Çoksesli Müzik Sempozyumu, (Bildiriler)- Ankara 1986, s. 28; a.g.t.,
s. 35-36.
782 Ayrıntılı bilgi için bk. Akif Saydam, Ünlü Müzisyenler, Yaşamları-Yapıtları,
Arkadaş Yay., Ankara 1997, s. 206-209.
783 Bebek yapıp satmakla tanınan bir ustanın, yaptığı bebeklerden birine can vermesiyle
gelişen olayları anlatan opera hakkında ayrıntılı bilgi için bk. Saydam,
a.g.e., s. 219-220.