atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

346
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
dır. Çünkü her ikisinin de müziğe bakış açıları, konuya yaklaşımları
ve sosyal değişimlerdeki radikal uygulamaları büyük benzerlikler
göstermektedir.
II. Mahmud sonrasında Sultan Abdülmecid operaya giden ilk
Osmanlı Sultanı unvanını almıştır. Abdülmecid 1867 yılındaki Paris
ziyareti sırasında operayla tanışmış ve çok etkilenmiştir. Ondan
sonraki dönemde de çok sesli müzik yavaş yavaş saraydaki yerini
almış ve beğeni kazanmıştır. Aynı şekilde Sultan Abdülhamid’in de
Batı müziğini tercih ettiği, keman ve piyano dersleri aldığı bilinmektedir.
Görüldüğü gibi Osmanlıda müzik hatta müzik zevki aslında
merkeziyetçi bir yapıya sahiptir. Çünkü saray, bir yandan müziğe
önem verirken, bir yandan da onu yönlendirmeye çalışmıştır. Osmanlı
Devleti’nde Batı müziğinin ülkeye girmeye başlamasıyla birlikte
müziğin gerçekten iyi bir eğitim gerektirdiği gerçeği de ortaya
çıkmıştır. Bu durum Osmanlı sultanlarının müzik eğitimi işiyle ilgilenmelerine
vesile olmuştur. Nitekim temelleri Osmanlı döneminde
atılan kurumlar daha sonra önemli öğretim kurumlarının oluşmasına
zemin hazırlamıştır. Örneğin Donizetti’nin Muzıka Mektebi, daha
sonra ordudaki müzisyenlerin yetiştiği bir kurum yani Askeri Muzıka
ve Astsubay Okulu olurken, Muzıka-yı Hümayun ise günümüzde
Cumhurbaşkanlığı Filârmoni Orkestrası olarak varlığını sürdürmüştür761
.
Osmanlı döneminde çok sesli müziğin gelişimini anlatırken,
Dikran Çuhacıyan, Harutyun Sinanyan, Edgar Manas gibi Ermeni
bestecilerin isimlerinden de bahsetmek durumundayız. Çünkü özellikle
XIX. yüzyılda ülkede Batı müziğinin gelişmesinde Ermeni asıllı
müzisyenlerin katkısı diğer azınlıklara oranla daha fazladır. Bunlar
arasında Hamparsum Limonciyan’ın nota sistemi ile Zilciyan
ailesinin zilcilik sanatına getirdikleri ve edindikleri yer son derece
önemlidir. Bunların içinde bilhassa E. Manas büyük formlarda eserler
vermiş, profesyonel bir kompozitör ve hoca olarak kendini kabul
ettirmiş bir müzisyen olarak karşımıza çıkmaktadır762 .
761 Turan, a.g.e., s. 299-300.
762 Vedat Kosal, Osmanlı’da Klasik Batı Müziği, Eko Basım Yayıncılık, İstanbul
2001, s. 119.