atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

344
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
C. Atatürk ve Çok Sesli Müzik
1. Çok Sesli Müzik ve Osmanlı Devleti’nde Çok Sesli Müzik
Çalışmaları
Müzik çeşitli açılardan bazı türlere ayrılmış bir sanat dalıdır ve
aynı anda çıkartılan ses sayısına ve insan sesinin kullanılıp kullanılmadığına
göre ikiye ayrılmaktadır.
1) Tek sesli (modal) Müzik: “Etkinliğe katılan bütün kişilerin
ve sazların aynı anda aynı sesi çıkartmaları, aynı notayı
seslendirmeleri”ne denir.
2) Çok sesli (polifonik) Müzik: “Aynı anda değişik seslerin çıkartılması,
ayrı notaların seslendirilmesidir”. Başka bir ayrım da
müzikte sazların kullanılıp kullanılmadığına göre yapılmakta ve sözlü
müzik ya da enstrümantal müzik şeklinde ifade edilmektedir. Yine
bunların da kendi aralarında birçok kısma ayrıldığı görülmektedir.
Bu ayrımlar müzik ekollerine göre hatta ülkelere göre de değişim
göstermektedir. Örneğin Türkiye’de son dönemde Türk Sanat Müziği,
Türk Halk Müziği, Klasik Türk Müziği, Türk Tasavvuf Müziği,
Türk Hafif Müziği gibi bir sınıflama yapılmaktadır 756 .
Batı dünyası uzun süren bir tek seslilikten sonra çok sesli müzik
türüyle tanışmıştır. Batı’da Hıristiyanlığın yayılmaya başlaması ile
birlikte müzikten en fazla faydalanan kurum da kilise olmuştur. Bu
alanda özellikle din adamları, Papalar da dahil aktif rol oynamışlardır.
Örneğin Aziz Augustinus dönemine kadar müzikte melodi uzun
bir süre arka planda kalmıştır. Augustinus’un müziğin çekiciliğini
keşfetmesiyle birlikte de ilk defa söz müziğin önüne geçmiştir.
Kiliselerde çalgı ve koro eşliğinde şarkı söyleme alışkanlığı, batıda
çok sesli müzik türünün gelişmesinde son derece etkili olmuştur.
Hıristiyan batıda müziğin özellikle kiliselerde önem kazanmasında
yani bir din kurumunda ilk kez müzikten yararlanılmasında Papa I.
Gregorius büyük rol oynamıştır. “Din ve müzik yoluyla birlik sağlamayı
amaçlayan” Papa, daha VI. yüzyılda dini solo ve koro şarkılarını
bir araya getirerek günümüzde de Gregor Ezgileri (Chants
756 Turan, a.g.e., s. 289.