atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

342
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
onbeş kadar yabancı müzik adamı, Türkiye’de modern anlamda ilk
Müzik ve Tiyatro Konservatuarının kuruluş dönemine rastlamışlar
ve son derece önemli katkılarda bulunmuşlardır. Bu gergin siyasal
atmosferde Atatürk gibi bir devlet başkanı da değerli sanatçılardan
istifade etmeyi bilmiştir.
Bu arada 1934 yılında çıkan konservatuar kanunundan sonra geçen
beş yıllık periyotta, bazı problemlerin ortaya çıkması ve kanunun
yetersiz kalması gibi durumlar yeni bir kanunun daha hazırlanmasını
gündeme getirmiştir. İşte bu yüzden 1939 yılı konservatuar açısından
önemli bir yıl olmuştur. Şöyle ki, tam İkinci Dünya Savaşı’nın başladığı
bir dönemde TBMM “Devlet Konservatuarı’nın Kuruluşu Hakkında
3829 Sayılı Kanun”u kabul etmiştir. 1940 senesinde Meclis’in
yeni açılış yılında konuşma yapan dönemin Cumhurbaşkanı İsmet
İnönü durumdan duyduğu memnuniyeti dile getirmiştir. 20.5.1940
günü Meclis’te kabul edilen bir kanunla Devlet Konservatuarı iki
kısma ayrılmıştır: Müzik Kısmı ve Temsil Kısmı. Buna göre; Müzik
Kısmı 1) Kompozisyon, 2) Orkestra İdaresi, 3) Piyano, org, harp, 4)
Yaylı Sazlar, 5) Nefesli ve Vurma Sazlar, 6) Teganni (opera muganniliği,
koro muganniliği, konser muganniliği); Temsil Kısmı da 1)
Opera, 2) Tiyatro, 3) Bale şeklinde üç bölümü ihtiva edecek biçimde
şekillendirilmiştir 752 .
Ayrıca bununla da kalınmamış, 1948 yılının 7 Temmuzunda özel
yetenekli çocukların yurt dışına eğitime gönderilmeleri söz konusu
olmuş ve bunu sağlayacak bir de kanun çıkarılmıştır. Suna Kan ve
İdil Biret Fransa’ya ilk aşamada giden sanatçılarımız olmuşlardır 753 .
752 Gökyay, a.g.m., s. 60 vd.
753 1956 yılında kapsamı genişletilen yasa gereğince, güzel sanatların diğer dallarında
da yetenekli öğrencilerin eğitim amacıyla yurt dışına gönderilmeleri
sağlanmıştır. 1949 yılında ise “Devlet Tiyatrosu Hakkında 5441 Sayılı Kanun”
Meclisten çıkarılmıştır. İşte bu gelişmeler sonrasında bir yandan Ankara’daki
konservatuarın yeniden yapılandırılması çalışmasına hız verilirken, diğer yandan
da İstanbul ve Ankara’daki konservatuarlar haricinde son dönemlerde çok
sayıda orkestra vs. kurum açılmaya çalışılmıştır. Bursa, Antalya gibi illerimizde
açılan Devlet Orkestraları ile Kültür Bakanlığı’na bağlı senfoni orkestralarının
sayısı 6’ya yükselmiştir. Bu arada yine bakanlığa bağlı koroların sayısı
son dönemde, Klasik Türk, Türk Tasavvuf, Türk Sanat, Halk Müziği dallarında
toplam 12’yi bulmuştur. Müzik ve dans toplulukların sayısı ise 11 olarak
verilmektedir (Turan, a.g.e., s. 301-302).