atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

24
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
da geçiş dönemidir. Dolayısıyla bu geçiş döneminde başta aydınlar
olmak üzere herkes kendince bir arayış içine girmiştir. İnkılâp heyecanı
ve dinamizmi ile herkesin bir çözüm arayışı içinde olduğu bu
geçiş döneminde, her alanda pek çok şey üretilmiş, ama talebin ve
yapılması gerekenlerin yukarıdan aşağıya doğru bir seyir izlemesi ve
bazı şeylerin empoze edilmesi bu insanların özgür bir kültürel ortam
yaratmalarına mâni olmuştur. Bu sebeplerden ötürü de yapılanlara,
yapılacak olanlara, üretilmeye çalışan politikalara ve hatta belki de
lidere karşı zaman zaman kayıtsız kalabilmişler veya direnç gösterebilmişlerdir.
Millileşme sürecinin tamamlanmasında kültür unsurlarının başında
gelen ve kültürün en önemli ifade vasıtaları olan dil, tarih ve
sanat gibi öğeler, şüphesiz bir milleti millet yapan ana unsurlardır
ve bu politikada özellikle ele alınmışlardır. Âdeta bir varlık sebebi
olarak görülen kültür politikalarının ana unsuru da bu süreçte tarih
ve dil üzerine kurulmuştur. Atatürk bilhassa 1930 sonrası “milli kültürün
her çığırda açılarak yükselmesini” sağlamak için başta dil ve
tarih konularına, sonra da sanata yer vermiştir. “Milli şuurun ayakta
kalması ve uyanık bulunması için dil ve tarih uğrunda çalışmaya
mecburuz” şiarıyla yola çıkan Atatürk, kurduğu cumhuriyeti ve yaptığı
inkılâpları da bu kültür zeminine oturtmak istemiştir ki, burada
da yine onları korumaya ve ayakta tutmaya duyduğu inanç etkilidir.
Bu bağlamda Türk halkına kendi tarihini ve dilini, geçmişini tanıtarak,
onun geçmişiyle gurur duymasını sağlamak ve böylelikle devletine
sahip çıkmasına vesile olmak amacıyla TTK ve TDK kurulmuş,
kongreler tertip edilmiş, tezler üretilmiştir. Milli tarih, öz Türkçe,
yeni harflerin kabulünün yanı sıra, müzik, açılan kurumlar, Halkevleri
ile de vatandaş her açıdan kucaklanmaya, sosyal ve kültürel bir
kalkınma gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.
Ortaya atılan dil ve tarih tezleri ile tutarlı bir kültür politikasının
temellerini atmaya çalışan Atatürk, bu çabasıyla bir nevi Cumhuriyete
kültürel bir boyut kazandırmaya çalışmıştır. Tabii bu süreçte
sanata da büyük önem vermiştir. Çünkü Atatürk durum tespitini iyi
yapan, zamanı iyi ayarlayan karizmatik bir lider ve sanatın büyük
koruyucusudur. Çağdaş ülkelerdeki gibi her türlü sanata yer vermiş,
bunlar halkla tanıştırılmış ve sanata halkın ilgisi çekilmeye çalışılmıştır.
Bu uğurda sanat eğitimi veren okullar, konservatuarlar açıl-