atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

328
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
konserler ve dersler vererek çalışmalarını sürdürmüştür. Nazilerle
anlaşamayıp ABD’ye yerleşen ve çıkan İkinci Dünya Savaşından
ötürü de Türkiye’ye pek uğrayamayan Hindemith, görüldüğü gibi
aslında Türkiye’de uzun süre kalamamıştır. Ancak herşeye rağmen
Türkiye’de bir konservatuar kurmayı başarmıştır. Nitekim bugün
Ankara Devlet Konservatuarı onun eseri olarak gösterilmektedir 711 .
Maarif Vekâleti’nin danışmanı sıfatıyla inceleme ve önerilerde
bulunmak amacıyla kendisiyle ilk etapta bir aylık sözleşme imzalanmıştır
(27 Mart 1935). Bu anlaşma gereği 6 Nisan 1935 günü
Ankara’ya gelen Hindemith çalışmalarına hemen başlamıştır. Paul
Hindemith’e göre ana hedef, herşeyden önce halk müziği eserlerinin
Batı müziği tekniği ile düzenlenip daha üst bir sanatsal düzeye
yükseltilmesidir 712 . Nitekim Türk Halk Müziği’ne yönelme konusuna
değinen Atatürk de, çoğu kez bizim gerçek müziğimizin Anadolu
halkından işitilebileceğini söyleyerek bu konudaki beklentisini dile
getirmeye çalışmıştır. Dolayısıyla Paul Hindemith ilk iş olarak ülkenin
müzik sanatının, yaşamının durumunu tespit etmek amacıyla
Necil Kâzım Akses ile birlikte İzmir ve İstanbul başta olmak üzere
çeşitli yerlere geziler düzenlemiştir. Bu geziler sonrasında Hindemith
“halkın eline müzik kitapları verebilmek için Türk bestecilerin
çalışması, İzmir’de bir müzik okulu kurulması ve İstanbul Belediye
Konservatuarının iyileştirilmesi” gibi bazı temel önerilerde bulunmuştur.
Hindemith ayrıca Hükümete, Türkiye’de Musiki İnkılâbına
aynı zamanda üç ilde birden başlanması teklifini de götürmüştür.
Ancak Hükümet, öncelikle Ankara üzerinde durmuştur. Çünkü
Ankara’nın öncelikli olmasının ve bu inkılâpta başlangıç noktası
olarak seçilmesinin önemli ve özel gerekçeleri vardır. Örneğin H.
Widmann, bunu “bu yıllarda Başkentin yurt düzeyinde büyük bir
kültür merkezi olması isteği” şeklinde yorumlamaktadır. Gerçekten
de bu dönemde Türk Tarih ve Dil Kurumları, Halkevleri Genel Merkezi,
Devlet Opera ve Orkestrası gibi önemli kültür kuruluşları 713
Ankara’da toplanmaya çalışılmıştır ki bu da Widmann’ın görüşünü
destekler mahiyettedir.
711 Widmann, a.g.e., s. 119.
712 Cevat Memduh Altar, “Müzikte Neden Çokseslilik?”, Erdem, C. II, S. 6, Eylül
1986, s. 756-757.
713 Widmann, a.ge., s. 119-120.