atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 23
ları ayırmak istememiştir. Hatta Milli Eğitim Bakanlığı’nın adı son
dönemde Kültür Bakanlığı’na dahi çevrilmiştir. Atatürk’ün hayatının
değişmez konularından biri olan kültür meseleleri kimi zaman
kısa kimi zaman da uzun uzun ele alınmıştır. 1932 sonrasında ağırlık
kazanmaya başlayan kültürel faaliyetler konusunda bir yandan
vekillere gelişmeler aktarılmaya çalışılırken bir yandan da yapılan
çalışmalar ve gelinen nokta konusunda duyulan sevinç, heyecan ve
takdir duyguları herkesle paylaşılmak istenmiştir.
Ayrıca hükümet programlarında da eğitim ve kültür meseleleri
dönem dönem gündeme gelmiştir. 1920’li yıllardan 1938’e kadar
olan süreçte program sunan hükümetler daha çok eğitim alanında
yapacakları işleri ve hedeflerini bilinen ifadeler ile dile getirmeye
çalışmışlardır. İlk günlerden itibaren çocuk terbiyesi, halk terbiyesi,
Millet Mektepleri, ilerleyen yıllarda takip edilecek olan maarif siyasetinin
temel prensipleri gibi konular üzerinde durulmuştur. Sadece
Kasım 1937 tarihinde Celâl Bayar hükümetinin sunduğu programda,
“milli kültür sistemimizin inkişafına” önem verileceğinden bahisle,
bazı konulara ayrı ayrı dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Örneğin Hükümetin
hazırladığı programda “tarih ve dil araştırmalarımıza ve
bunlarla alakadar işlere hususi ehemmiyet vermeye devam edeceğiz.
İyi ve çok eğitmen öğretmen yetiştirmeye bilhassa kıymet vereceğiz.
...Milli sahnemiz Türk kültürünün mâ’kesi güzel dilimizin en
iyi şekilde telâffuzu ve bedii tarzda ifadesini yayan sanat kaynağı
olarak ele alınacaktır...Güzel sanatlar akademisinin bugünkü başlanmış
ıslahatını yürüteceğiz...” 48 şeklinde ifadelere yer verilmiştir.
Bundan sonra kurulan hükümetlerin programlarında ise kültür
meselesi bazen yer almış bazen de daha önceki programların aynen
tatbik edileceği yönünde ifadeler ile geçiştirilmiştir. Kısacası Atatürk,
kültür politikalarının istikrarlı bir şekilde yürütülmesinde ana
unsurun eğitim olduğunu görmüş ve gereken önemi vermeye çalışmıştır.
Ancak Atatürk’ün çevresinde bulunanların yani kadronun,
yapılmak istenenleri ne kadar iyi anladığı ve yerine getirmek için
aynı oranda çaba sarf edip sarfetmediği konusunda biraz düşünmek
gerekmektedir. Çünkü 1920’li özellikle de 1930’lu yıllar bir anlam-
48 Ayrıntılı bilgi için bk. Selçuk Kantarcıoğlu, Hükümet Programlarında Kültür,
Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1987.