atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 307
ğer olarak karşımıza çıkmıştır. Yalnız bu dönemde sadece siyasette
değil sanatta bilhassa da müzikte millilik esas alınmaya çalışılmış,
bu bağlamda milli musikinin oluşturulmaya çalışılması için büyük
uğraşlar verilmiştir. Ancak burada üzerinde durulması gereken asıl
husus milliliğin dozajıdır. Toplumlar en fazla kültürel değişim çağında
zorluk çekerler. Bu yüzden de o dönemin insanlarının biraz daha
bedbin, biraz daha panik içinde oldukları söylenir. Mühim olan bu
panik ve bedbinlik içinde dünya görüşlerinin, politikaların radikalleşmemesidir.
Milliyetçilik için de durum böyledir. Örneğin Cumhuriyet
döneminin en popüler isimlerinden birisi Yahya Kemal’dir.
Türk Edebiyatı’nın önemli değerlerinden biri olan Yahya Kemal’in
düşüncesinde ve eserlerinde, ırkçılıktan ziyade kültüre dayalı bir
milliyetçilik ve ona dayalı bir dünya görüşünün hâkim olduğunu görürüz.
Bu, devlet başkanı Kemal Atatürk için de geçerlidir. Atatürk
kesinlikle şovenist bir milliyetçilik anlayışına sahip değildir. Nitekim
Onun, hayatı boyunca sadece siyasette değil sanatın her kolunda,
tıpkı Yahya Kemal’de olduğu gibi, kültüre dayalı bir milliyetçilik
anlayışı ile hareket ettiği görülmektedir.
Ulusal müziği oluşturma konusunda önemli görüşleri bulunan
kişilerin başında bilindiği gibi Ziya Gökalp gelmektedir. Gökalp bu
döneme düşünceleri ve tezleriyle damgasını vurmuş önemli bir isimdir.
Gökalp’i incelediğimiz zaman onun aslında bir kültür reformu
düşlediğini görürüz. Çünkü ona göre Osmanlı Devleti dünyadaki
kültür hareketinin dışında kalmıştır ve şiddetle bu açığın kapatılması
gerekmektedir. Buradan hareketle Ziya Gökalp bazı tespitlerde
bulunmuş, ülkede yanyana yaşayan iki tür musiki olduğu sonucuna
varmıştır 648 . Bunlardan biri halk arasında kendi kendine doğmuş
olan Türk musikisidir. Diğeri Farabi tarafından Bizans’tan tercüme
ve iktibas yolu ile meydana gelen Osmanlı musikisidir (özellikle
Farabi’nin Kitabü’l-musikiyü’l kebir-Büyük Musiki Kitabı’nı baz
alır). Zaten Gökalp buna dayanarak eleştirilerini yapmış 649 ancak bir
o kadar da eleştiri almıştır.
Gökalp’e göre, Cumhuriyet’in ilânı sonrasında Türk halkı üç
müzik ile karşı karşıya kalmıştır. Bunlar Doğu Müziği, Batı Müziği
648 Gökalp, a.g.e., s. 126.
649 Perin, a.g.e., s. 56.