atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 303
kültür zayıflığı ve Türk İnkılâbının anlamının tam olarak kavranamaması
gibi nedenlerden ötürü Atatürk, o arzu ettiği sanatçı kitleye
hiçbir zaman ulaşamamış, bu da özellikle musiki alanında büyük kayıplara
neden olmuştur 640 .
Bu dönemde Çankaya, her türlü müziğin çalınıp dinlendiği ve
çok sayıda konserin verildiği bir merkez haline gelmiştir. Nitekim
Atatürk burada Klasik Türk Müziğini çok sevmesine rağmen, diğer
müzik türlerini de her zaman dinlemiş, müzisyenlere de saygı gösterip
iltifat etmeyi ihmal etmemiştir. Bu yaklaşım şüphesiz bir devlet
başkanı olarak Atatürk’ün müziğe, müzik adamına olan saygısının,
ilgisinin ve en mühimi de müzik alanındaki gelişmelerin hız kazanmasındaki
rolünün en açık göstergesidir. Ancak bu süreçte Çankaya’da
her türlü müziğe yer verdiği ve dinlediği söylenen Atatürk’ün, Batı
müziğine karşı fazla alâkasının olmadığını düşünenler de çıkmıştır.
Örneğin 1925 Eylülünde İzmit’ten Mudanya’ya geçerken bindiği
Reşit Paşa vapurunda, yemek müziği olarak Atatürk’e Cesar
Franck’ın Piyanolu Beşil’ini dinletmeye çalışan Cemal Reşit Rey, bu
olay sonrasında böyle bir yargıya varmıştır. Rey, 1963 yılında Cumhuriyet
gazetesinde yayımladığı anılarında, gemideki yemek olayını
teferruatıyla anlatmış ve Klasik Batı Müziğine karşı alâkasının fazla
olmadığını o gün anladığını, fakat bunun kendisine olan hayranlığını
daha da arttığını ifade etmiştir. Çünkü bir müziği “sevmemenin ya
da anlamamanın” bir eksiklik olmadığını, hatta sanatçıların bile ki
bunlar arasında Victor Hugo da sayılabilir, müzikten hoşlanmadıklarını
anlatmıştır. Cemal Reşit Rey’in vardığı bu yargı ve yaklaşım
o dönemde farklı anlaşılmış olmalı ki, Atatürk’ün kendisini “tatlı su
frengi” olarak gördüğü ve bu yüzden de Riyaseticumhur Filârmoni
Orkestrasının başına geçirmediği şeklinde yorumların yapılmasına
neden olmuştur 641 .
2. Atatürk’e Göre “En Zor İnkılâp”: Müzik
Atatürk Türk müziği’nin gelişmesi ve evrensel boyutlara ulaşması
için müzik sanatında âdeta bir inkılâp gerçekleştirmiştir. O, bu
640 Gedikli, a.g.t., s. 20.
641 Gültekin Oransay, Atatürk ile Küğ, Belgeler ve Veriler, Küğ Yayını, İzmir
1985, s. 76; Gedikli, a.g.t., s. 23.