atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

302
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
sarayın salonunda terennüme başlar, saat 20’ye kadar devam ederdi.
Bunlardan sonra da 14 kişiden mürekkep fasıl heyeti Atatürk’ün
huzurlarına gelir, yemeğin sonuna kadar oradan ayrılmazlardı...” 636
diyerek, O’nun günlük hayatında müziğin ne kadar büyük bir yer
kapladığını gözler önünü sermeye çalışmıştır.
Görüldüğü gibi Atatürk, özellikle son dönemde her ne kadar
alafranga müziğe yönelip halkını buna teşvik etmişse de kendisi
Türk musikisi ile olan bağını hiçbir zaman kopartmamıştır. Bu konuda
yakın çevresinde bulunan kişiler de aynı doğrultuda bilgiler
vermişlerdir. Örneğin Atatürk döneminde üne kavuşmuş meşhur
besteci Hafız Sadettin Kaynak anılarında Atatürk’ün “dans etmek
için alafranga musikiyi ve zevk etmek için de alaturka musikiyi” 637
istediğini ve dinlediğini yazmıştır. Meseleyi buna benzer ifadelerle
ele alan kişilerden biri de Falih Rıfkı Atay’tır. Falih Rıfkı, bu konuda
Atatürk’ün “sevdiği musiki alaturka, inandığı garp musiki idi.
Evinden alaturka musikiyi eksik etmemişken, milli eğitimde yalnız
batı musikisini tutmuştur” 638 diye yazmıştır. Bu ifadeler, Atatürk’ün
şahsi zevkleriyle devlet meselelerini nasıl ayırt ettiğini ve aradaki o
hasas ve ince çizgiyi nasıl koruduğunu göstermesi açısından önem
taşımaktadır.
İyi bir Türk müziği dinleyicisi olduğunu gördüğümüz Atatürk’ün,
her zaman için adını duyduğu Türk müziği sanatçılarını huzuruna
getirtip dinlediği ve onlara iltifatlarda bulunduğu bilinmektedir. Riyaseticumhur
Fasıl Heyetinde 1925-30 yılları arasında neyzen olarak
görev alan Burhanettin Ökte de anılarında buna değinmiş, Atatürk’ün
buradaki tavrını, karşısında “en ufak bir işaretlerinden sezecek olgun
ve münevver” artistler bulabilmek şeklinde yorumlamıştır. Ökte’ye
göre, Musiki Heyetlerindeki eğitim düşüklüğü 639 , ülke genelindeki
636 Osman Ergin, Türkiye Maarif Tarihi, C. V, Osmanbey Matbaası, İstanbul
1943, s. 1521; Necati Gedikli, Atatürk’ün Milli Müzik Anlayışının Son Altmış
Yıldaki Uygulanışı, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Müzik Bilimleri Anabilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi, İzmir 1989, s. 16.
637 Ergin, a.g.e., C. V, s. 1530; Gedikli, a.g.t., s. 19.
638 Atay, Çankaya, s. 410.
639 Burhanettin Ökte, Fasıl Heyeti’nde “lise ve muadili derecesinde tahsil görmüş
dört beş kişi, orta derecede sekiz-on kişi” olduğunu yazmaktadır (Burhanettin
Ökte, “Atatürk’ten Hatıralar-5”, İstanbul Ekspres, 16 Kasım 1953’den naklen
Gedikli, a.g.t., s. 20).