atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 301
ma mecburundan ey âhu-yu vahşî, ülfet et, Mâni oluyor hâlimi takrire
hicâbım, Bade-i vuslat içilsin kase-i fağfurdan” 633 gibi eserler ise
O’nun çok sevdiği, söylenirken zaman zaman eşlik ettiği ve konserlerde
de özellikle söylenmesini istediği şarkılardır. Bugün dahi adı
geçen eserler, konserlerde ve anma törenlerinde “Atatürk’ün Sevdiği
Şarkılar” adı altında çalınıp söylenmektedir. Aslında Atatürk’ün
nezdinde Halk Müziğinin de ayrı bir yeri vardır. Onun özellikle Rumeli
Türkülerini severek dinlediği herkesin malumudur. En sevdiği
türküler arasında, “alişimin kaşları kare, atladım bahçeye girdim,
ayağına giymiş sedef nalini, bülbülüm, dağlar dağlar, gide gide yarelerin
derildi, köşküm var deryaya karşı, maya dağdan kalkan kazlar,
Manastır, percere açıldı Bilâl oğlan, şâhane gözler, yemenimin
uçları, Zeynep” 634 gibi türküler yer almıştır. O günlerde bu türküleri
en iyi icra edenlerden biri de Safiye Ayla’dır. Ayla’nın şarkı okumak
üzere sık sık Dolmabahçe Sarayı’na çağrıldığı ve Atatürk’ün huzurunda
konserler verdiği bilinmektedir.
Müzik, Atatürk’ün günlük hayatının içinde her an var olmuştur.
Nitekim Atatürk’ün, müziği özellikle de Klasik Türk Musikisini çok
seven bir insan olduğunu ve gün içinde müziğe sürekli yer verdiğini
yakın çevresinin anlattıklarından öğrenebiliyoruz. Örneğin Riyaseticumhur
Fasıl Heyetinde görev yapan ve 1930 yılında heyetin başhanendesi
635 iken emekliye ayrılan ve 1938’e kadar da Atatürk’ün
yanından ayrılmayan Hafız Yaşar Okur anılarında bu bahse geniş
yer ayırmıştır. Atatürk’ün rast, mahur, hüzzam, segâh ve bestenigâr
makamları ile milli marşları çok sevdiğini anlatan Hafız Yaşar, saraydaki
günlük müzik mesaisi için ise “akşamları saat 17’de Veli
Beyin idaresindeki bando sarayın bahçesinde nöbet çalmaya başlar
ve bu, bir saat sürerdi. Saat 18’de Zeki Beyin idaresindeki orkestra
633 Kılıç Ali, Atatürk’ün Hususiyetleri, Hisar Matbaası, İstanbul 1955, s. 86-
89; Saim Sakaoğlu, “Atatürk’ün Türk Sanatına Verdiği Önem”, BTTD, S. 44,
Eylül 2000, s. 23.
634 Atatürk’ün en çok dinlediği türküler içinde Anadolu türküleri de yer almaktadır.
Örneğin “Zeynep”, bir Sivas türküsüdür. Türküler hakkında ayrıntılı bilgi
için bk. Refik Ünal, Halk Müziğinden Yankılar, Atatürk’ün Sevdiği Türküler,
Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Yay.,
Ankara 1973; Sakaoğlu, a.g.m., s. 23.
635 Hanende, okuyucu. Türk Musikisinde kadın veya erkek ses sanatkârı.