atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 21
kez “muasır medeniyet seviyesinin üstüne çıkmak” tan söz etmiştir.
Yani bir anlamda Türkiye Cumhuriyeti’ni lâyık olduğu mertebeye
çıkarabilmek için hedef büyütmüştür. Yalnız bunu yaparken, asıl temeli
kendi içimizden çıkarmamızı istemekten de geri kalmamıştır.
Peki ama asıl temel nedir? İşte o, Anadolu’nun ruhu, sezişi ve o ruhla
bütünleşebilmektir. Yani kendi ananelerimiz, hususiyetlerimiz, ihtiyaçlarımızdır.
Atatürk, kültür politikasında Itrî’ye de, Dede’ye de,
Sinan’a da, Barbaros’a da büyük önem vermiştir. Onları asla küçümsememiş,
bilakis yüceltmeye ve topluma onları tanıtıp hatırlatmaya
çalışarak büyük bir misyon üstlenmiştir.
Atatürk, Meclisin diğer toplanma yıllarını açış konuşmalarında
da eğitim ve kültür meselelerini bazen bir arada bazen de ayrı ayrı
ele alarak gündeme getirmeye çalışmıştır 40 . Ancak burada dikkatimizi
çeken husus, eğitim konusunun sürekli tartışılıp görüşülmesine
rağmen, kültür meselelerinin 1923-31 yılları arasında hiç gündeme
getirilmemesidir. Sözü edilen durum ancak 1932 yılı ve sonrasında
değişmiştir. 1932 Kasımında Meclisin Dördüncü Dönem İkinci Toplanma
Yılını Açış Konuşmasında Atatürk, bir yandan “Milli kültürün
her çığırda açılarak yükselmesini Türk Cumhuriyeti’nin temel dileği
olarak temin edeceğiz” derken bir yandan da Türk dilinin güzelliğine
ve zenginliğine kavuşması için herkesten bu konuya karşı uyanık
ve dikkatli olmasını istemiştir 41 . Kasım 1934 tarihli başka bir açış
konuşmasında, kültür meselelerinin başında Türk diline ve Türk tarihine
verilmesi gereken önemden, daha sonra da güzel sanatların
her dalında gençliğin ilerletilmesi gereğinden bahsederek, Kültür
Bakanlığı’ndan ve kamudan bu değerlere özen gösterip yardımcı
olmasını talep etmiştir 42 . Atatürk 1935’deki Meclis konuşmasında
ise yapılan çalışmalardan yavaş yavaş sonuç alınmaya başlandığını,
özellikle dil ve tarih çalışmalarından beklenilen verimlerin şimdiden
görüldüğünü söylemiş, akabinde de ulusal musikimizin daha
40 Atatürk’ün Mecliste kültür üzerine yaptığı konuşmalar için bk. Müjgan Cunbur,
Atatürk ve Milli Kültür, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1973, s. 21-33.
41 1 Kasım 1932, Dördüncü Dönem İkinci Toplanma Yılını Açış Konuşması,
ASD, C. I, s. 390.
42 1 Kasım 1934, Dördüncü Dönem Dördüncü Toplanma Yılını Açarken, ASD,
C. I, s. 395-396.