atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

290
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
çalışmalar, zaman zaman bazı yanlış anlaşılmalara da meydan vermiştir.
Bu bağlamda dönemin en ilginç ve tartışmalı çalışmalarından
biri de şüphesiz, 1935 yılında Mimar Sinan’ın mezarının açılmasıdır.
Herşey TTK’nun, Türk sanatının “evrensel ustası” olan Sinan’ın
hayatı, şahsiyeti ve eserleri üzerine toplu bir eser hazırlama kararı
almasıyla başlamıştır. Bunu, Mimar Sinan’ın biyolojik ve morfolojik
şahsiyetinin de incelenmesi takip etmiştir. Nitekim Türk Tarihi
Araştırma Kurumu’nda alınan karar gereğince, Mimar Sinan’ın mezarının
bir kısmı 1 Ağustos 1935 günü Kurumun seçtiği bir heyet
önünde açılmıştır. Ancak iskeletin büyük bir kısmının çok bozulmuş
olduğu görülmüştür. Fakat buna rağmen iskeletin tahrip olmamış kısımlarının
üzerinde bazı antropolojik incelemeler yapılmış ve sonra
da yine aynı heyet önünde mezar kapatılmıştır. Araştırma esnasında
mezarın mimari açıdan bir tetkikinin yapılabilmesi için bazı ölçümler
de yapılmıştır 613 .
Aynı günlerde Atatürk’ün 2 Ağustos 1935 tarihli emriyle Mimar
Sinan’ın heykelinin yapılması da gündeme getirilmiştir 614 . Nitekim
adına bir anıt yapılması kararlaştırılan Mimar Sinan için Türk mimar
ve mühendislerinden oluşan bir heyet dönemin İçişleri Bakanı Şükrü
Kaya başkanlığında toplanmıştır. Türk Tarihi Araştırma Kurumu’nun
yerini ve büyüklüğünü saptayacağı bu anıt için önce bir komite oluşturulmuş
sonra da çalışmalara başlanmıştır. Fakat heykel bölümünde
de bahsettiğimiz üzere Sinan’ın heykeli ancak 1956 yılında tamamlanarak
DTCF’nin bahçesine dikilebilmiştir.
Burada genelde üzerinde durulan ve tartışma yaratan husus ise
Sinan’ın mezarının hangi gerekçelerle açıldığıdır. Herşeyden önce
bu araştırma, Mimar Sinan’ın Türk olup olmadığı konusundaki tereddütten
kaynaklandığı ve yapılacak antropolojik incelemeler sayesinde
bazı gerçeklerin ortaya çıkarılmak istendiği fikrini akıllara
getirmektedir. Nitekim Afet İnan’ın Mimar Koca Sinan isimli çalışmasında
rastladığımız 1959 tarihli bir yazışma, aynı tereddütün sonraki
yıllarda da devam ettiğini göstermesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Şöyle ki, 1959 yılında Londra’daki Victorya Müzesi’nde
diğer milletlerin sanat eserlerinin yanı sıra Türk sanatlarına da küçük
613 Ayın Tarihi, 1 Ağustos 1935, S. 21, s. 2.
614 Ayın Tarihi, 8 Ağustos 1935, S. 21, s. 4.