atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 289
bu ankete asıl kıymet veren şey ise ölçümleri yapılan bireyler arasında
kadınların çok fazla olmasıdır. 1937 yılında yapılan bu geniş çaplı
bilimsel araştırma bize, aynı zamanda devletin bu tür araştırmalara
ne kadar önem verdiğini göstermesi açısından da büyük önem taşımaktadır.
Çünkü çalışmalar esnasında dönemin Başbakanları (önce
İsmet İnönü, sonra da Celâl Bayar) ile İstatistik Genel Müdürlüğü,
Sağlık Bakanlığı, DTCF Antropoloji hocaları çok destek vermişler
ve yardımlarını esirgememişlerdir.
Peki gerçekte bu çalışmaların manası neydi? Herşeyden önce,
döneme damgasını vuran araştırmaların yoğunlaştığı mevzu, Türk
ırkı ve bunun karakteristik özelliklerinin tespitidir. Yalnız bu çalışmaların
arttığı dönemde dünyaya ve dünyada yapılan çalışmalara da
bakmak gerekmektedir. Çünkü 1930’lar, milliyetçiliğin yükselen bir
değer olduğu hatta bazı ülkelerde ırkçılığın gündeme gelmeye başladığı
bir dönemdir. O yıllarda Almanya’da Hitlerin Alman âri ırkını
yaratma projesi kapsamında bazı kafatası ölçümleri ve ırksal verilere
dayandırılan araştırmalar yaptırdığı ileri sürülmüştür. Dünyadaki bu
çalışmaların tezahürü ise Türkiye’de çok farklı olmuş, ülkede yeni
bir ırk yaratmak ya da farklı unsurları temizlemek gibi bir ideolojinin
çok ötesinde, sadece bilimsel çalışmalar ile Türk ırkının fiziksel
özelliklerinin tespiti üzerinde durulmuştur. Bütün bu çalışmalar
kesinlikle ırkçı politikaların bir sonucu değil, sadece bazı endişeler
ve biraz da bilimsel merakın sonucunda ortaya çıkmıştır. Yani
Türkiye’ye dünyada başlayan ırkçı yaklaşımların yansıması kendisini
antropoloji dalında yapılan çalışmalarda göstermiştir. Netice itibarıyla,
Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren başlayan ulusal kimlik
arayışı, bilim adamlarını bu konular üzerinde yoğunlaşmaya itmiştir.
“Türklerin cihan tarihinde en eski çağlardan beri hakiki yeri nedir
ve medeniyete hizmetleri neler olmuştur?” gibi soruları sürekli soran
Atatürk de bu çalışmalara büyük destek vermiştir 612 . Onun bu desteği
ve teşviki Türk halkının morfolojik özelliklerinin belirlenmesinde
başlatılan çalışmalara ivme kazandırmıştır.
Türk tarih tezinin ortaya atıldığı, Türk kültürünün ve insanının
dünyaya ispat edilmeye çalışıldığı bir sırada yapılan antropolojik
612 A. İnan, Atatürk’ten Mektuplar, TTK, Ankara 1989, s. 9-10.