atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

286
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
değişen bilim dünyasındaki yeniliklere ayak uydurarak günümüzde
de devam etmektedir. Ayrıca yine bu süreçte DTCF’nin kurulmasıyla
birlikte Antropoloji ve Etnoloji bölümleri ayrı birer enstitü haline
getirilmiş, daha sonra da açılan üniversitelerde adı geçen bölümler
yerlerini almışlardır. Yalnız bugün birkaç üniversite dışında antropoloji
bölümüne rastlamak pek mümkün değildir, bu durum arzu edilen
ilginin ve desteğin olmamasının bir sonucudur.
Atatürk devlet işlerinin yanı sıra tarih çalışmalarıyla da her zaman
yakından ilgilenmiştir. Onun bu çalışmalarda en önem verdiği
husus ise kurtardığı milletinin tarihini ilmi metotlarla araştırmak,
Türk milletinin köklerini tespit etmek, menşeini bulabilmektir. Zaten
1931 yılında hazırlanan TTK’nun geniş çalışma programında
yer alan esaslardan biri de Türklerin ırki karakterlerini tespit etmek
olarak belirlenmiştir. Profesör Pittard, Atatürk’ün tarih öncesi devirler
ve antropoloji araştırmalarına gösterdiği bu ilgiyi şöyle tanımlamaktadır:
“Atatürk’ün, Türk milletinin menşeinin kabil olduğu kadar
iyi tanımak hususundaki şiddetli arzusu, milletin Şefini, etnik ve ırki
meselelerle alâkadar olmağa süratle teşvik etti”. Pittard’ın sözlerini
bize aktaran Afet İnan ise bu konu hakkında bazı ilâveler yapmış ve
Atatürk’ün antropolojik araştırmaları “sadece ırki meseleler yönünden
mütalâa” etmediğini, çünkü onun “içtimai adalet aşıkı ve pratik
sosyoloji yaratıcısı” 606 olduğunu söylemiştir.
Nitekim 1930’larda Türkiye’de antropoloji alanında Türk insanının
morfolojik yapısı ve ırksal özellikleri üzerinde odaklanan çalışmalar,
Atatürk’ün de verdiği cesaret ile yapılmaya başlanmıştır. Ülkemizde
Türklerin ırki özelliklerinin tespit edilmesine yönelik yapılan
fizik antropoloji çalışmalarında ön plana çıkan isimlerin başında
Şevket Aziz Kansu gelmiştir. Kansu, daha 1932 yılında Birinci Tarih
Kongresi’nde yaptığı konuşmada ırk meselesine değinmiş ve yaptığı
tetkikler sonucunda şunları söylemiştir: “İşte efendiler, enfüsi hiç bir
tesirin altında kalınmayarak, sırf müspet ilmin metotlariyle yapılmış
olan bu ilk tetkiklerimin neticesi bize gösteriyor ki bu tip insan, bu
ırki ve kavmi tip (Türk) mütekamil kraniyolojik karakterleri haiz bir
606 A. İnan, Türkiye Halkının Antropolojik Karakterleri ve Türkiye Tarihi
(Türk Irkının Vatanı Anadolu-64.000 Kişi Üzerinde Anket), TTK, Ankara
1947, s. 10.