atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 281
Hanedanı’nın yurt dışına çıkarılması ile ilgili çıkarılan kanun gereğince
Meclise bırakılan saray, kasırlar ve buralardaki taşınır taşınmaz
değerli eşyalar için İstanbul Valisi başkanlığında bir kurul
oluşturulmuştur. Bu yüzden ilk ele alınan ve düzenlenen yer Topkapı
Sarayı olmuştur 591 . Yalnız Saray’ın onarımı, düzenlenmesi ve ziyarete
açılması yıllarca sürmüştür. 1927 yılında ilk bölümleri açılan Topkapı
Sarayı’nı Atatürk 10 Şubat 1933 günü ziyaret etmiş ve müdür
Tahsin Öz’den bilgi almıştır. En son ziyareti de yine 10 Şubat 1936
gününe denk gelmiş ve Atatürk burada saatlerce kalarak incelemeler
yapmıştır. Bu arada 1925 Ocağında Topkapı Sarayı Müzeler İdaresi,
Dolmabahçe ile Beylerbeyi Sarayları ile birlikte “Milli Saraylar” adı
altında kurulacak müdürlüğe bağlanmıştır 592 .
Dönemin en tartışmalı binalarından biri de Çırağan Sarayı’dır.
Saray o günlerde iki konuyla gündeme gelmiştir. Bunlardan ilki, Çırağan
Sarayı’nın kapısının satılması için yapılan teklif, ikincisi de
Saray’ın tamiri meselesidir. Şöyle ki, 1934 yılında İstanbul’a gelen
bir mimar, şehri gezerken Çırağan Sarayı’nın deniz tarafındaki ve
özellikle de yol üzerindeki kapısı üzerinde çok durmuş, hatta kapıya
80 bin lira da değer biçmiştir. Ancak mimarın kapıyı alarak İsviçre’ye
götüreceğinin ve kapıyı orada kurmaya çalışacağının tespit edilmesi
üzerine bu ilginç teklif hemen reddedilmiştir 593 . Sarayın tamiri meselesi
ise son derece tartışmalı olmuştur. Saraya önce tamir için bir
heyet gitmiş ve bazı tespitler yapmıştır. Yapılan tespitler üzerine,
Maarif Vekâleti’ne gönderilen raporda kaplamaların tamamen harap
olduğu, yaklaşık 1 milyon liralık bir masraf yapılması gerektiği
belirtilmiştir. İncelemeler sonucunda Maarif’den gelen raporda ise
hasarın tahmin edildiğinden fazla olmadığı, dolayısıyla tarihi kıymeti
olan bu sarayın tamirinin mümkün olduğu ancak yine de sarayın
sergi binası olarak kullanılmasının yerinde olacağı açıklanmıştır.
Ekim 1937’de konuyla ilgili tartışmalar büyümüş, son incelemede
591 Hükümet Topkapı Sarayı’na gerçekten büyük önem vermiş, Müzeler Genel
Müdürlüğü de her türlü tedbiri almaya çalışmıştır. Örneğin Müdürlük, 1937
yılında Topkapı Sarayı’nın tamiri için 1 milyon liralık bir harcama planı yapmaktan
kaçınmamıştır (Son Posta, 21, Aralık 1937, s. 4).
592 Mülayim, a.g.e., s. 82, 84, 124.
593 Son Posta, 9 Ağustos 1935, s. 3.