atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 19
ve yüksek fazilette dünya birinciliğini tutmaktır” 34 sözleri bunu destekler
bir mahiyet taşımaktadır.
4 Şubat 1935 günlü seçim beyannamesinde “ulusal birlik, ulusal
duygu, ulusal kültür en yüksekte göz diktiğimiz idealdir. Yüksek
ve inkılâpçı bir kültür seviyesine varmak için, önümüzdeki yıllarda
daha çok emek vereceğiz. Müsbet bilimlerin temellerine dayanan,
güzel sanatları seven, fikir terbiyesinde olduğu kadar beden terbiyesinde
kabiliyeti artmış ve yükselmiş olan erdemli, kudretli bir
nesil yetiştirmek, ana siyasamızın açık dileğidir” 35 şeklinde fikir
beyan eden Atatürk’ün 1930’lu yıllardaki ana ülküsü, tartışmasız
ulusal kültür ve bu kültürü geliştirebilmektir. Bu sebepten ötürü en
başından beri eğitime ve kültür ordusu olarak gördüğü öğretmenlere
büyük misyonlar yükleyerek her fırsatta onlardan beklentilerini
dile getirmeye çalışmıştır. Bu bağlamda kültür politikalarına eğitim,
eğitim ordusu ve kültür üçgeninden bakıldığında, kültür inkılâbında
1933 yılının ayrı bir önem taşıdığı söylenebilir. Çünkü bu tarihte
Darülfünun’un ilga edilmesi sonucu yerine İstanbul Üniversitesi kurulmuş
ve adı geçen üniversite bu değişim sürecinde önemli kültür
kurumlarından biri olarak varlığını korumuştur 36 . Bu zaman zarfında,
Almanya’da Nazi Partisi’nin iktidara gelmesinden sonra yapılan
baskılar neticesinde ülkelerini terkeden bilim adamlarına Atatürk
kapılarını açmış ve onların da yardımlarıyla hem üniversiteye hem
de kültürel yaşamın şekillenmesine öncülük etmiştir. Alman bilim
adamları, Atatürk’ün verdiği özgürlükçü kültür ortamından yararlanarak
Türkiye’de çalışmışlar, Türk gençlerini yetiştirmeye ve bilimi
yaymaya gayret etmişlerdir.
Gelişmenin asla tek taraflı olmayacağını gören ve bundan ötürü
de ilim, sanat ve kültürel alanda bir modernleşme formülü hazırlayan
Atatürk, sözü edilen bu değişim sürecinde çalışmalarını topluma
götürmede sivil toplum örgütleri olarak çalışan Türk Ocakları
34 3 Ağustos 1932 günü “Keriman Halis’in Dünya Güzeli Seçilmesi” üzerine verilen
bir demeç, ASD, C. III, s. 133.
35 4 Şubat 1935, “Milletvekili Seçimi Dolayısıyla Millete Beyanname”,
Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, C. IV, TTK, Ankara 1991, s.
641.
36 Darülfünun’dan Üniversite’ye geçiş hususunda geniş bilgi için bk. Ali Arslan,
Darülfünun’dan Üniversite’ye, Kitabevi, İstanbul 1995.