atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 275
zaman zaman tarihi eserlerin yurt dışına kaçırılmasına neden oluyordu.
Afet İnan bu konudaki ısrarı neticesinde TTK yönetmeliğine 4.
maddenin ilâve edildiğini, buna göre TTK’nun hafriyat yapabilecek
ve gereken yerlere araştırma heyetleri gönderebilecek duruma geldiğini
yazmıştır 567 .
Arkeoloji alanında herkesin seferber edilmesi, devlet-halk-basın
ve TTK’nun el ele vermesi, özellikle araştırmaların ve kazıların hızla
başlamasına ve zamanla ülkenin âdeta bir açık hava müzesi haline
getirilmesine neden olmuştur. Aynı günlerde ülkenin pek çok yerinde
hafriyat çalışmaları başlamış, özellikle yabancı uzmanların yürüttüğü
bu kazılardan da çok sayıda tarihi eser çıkarılmıştır. Hükümet
yabancı uzmanlara kazı yapılması konusunda gereken kararları çıkarırken
568 , onları denetlemekten de geri kalmamıştır. Örneğin 1931
sonlarında Dr. Bittel yönetimindeki Alman hafriyatı Boğazköy’de 569 ,
Eylül 1933’te Türk ve Bizans sanat eserleri hakkındaki uzmanlığıyla
ve neşriyatıyla tanınmış ve Paris’te açtığı Şark Sanatları Sergisi’nde
Türk ve Bizans mimarisine ve tezyini sanatlarına ait eserlerini teşhir
etmiş olan mimar Alexandre Raymond, Bostancı, Maltepe ve Kayışdağı
mıntıkasında 570 , Nisan 1934’te Almanya eski müze müdürü Böehlau
ile Dr. Schefold ve asistanları Mimar Johannes, Meyer, arkeolog
Dr. Kübler İzmir’in Menemen kazası dahilinde bulunan Gediz Çayı
kenarındaki Bürüncük köyü arazisinde 571 , Ocak 1936’da Amerikalı
bayan arkeolog Goldman Tarsus Duatepe-Gözlükule’de 572 , Ağustos
1936’da ise İtalyan arkeolog heyeti Prof. G. Jacopi başkanlığında
Kastamonu vilâyetinin Taşköprü kazasına bağlı Kırktepeler mevki-
567 A. İnan, Tarihten Bugüne, Türkiye İş Bankası Yay., Ankara 1970, s. 187.
568 1931 ve sonrasında Türkiye’de hareketlenen kazı çalışmalarının, o tarihlerde
diğer ülkelerde de hızla devam ettiğini görüyoruz. Özellikle bir gazetede rastladığımız
haber, 1930’ların havasını bize yansıtması açısından önem taşımaktadır.
Habere göre, İtalya’da Mussolini, eski Roma’yı meydana çıkarabilmek,
halka ve dünyaya Roma medeniyetinin haşmetini gösterebilmek için son bir
senedir büyük bir kazı çalışması başlatmış ve her türlü masrafı da göze almıştır
(Son Posta, 2 Ocak 1931, s. 5). Bu tablo bize Atatürk’ün dünyadaki bilimsel
çalışmaları, arkeolojik kazılar da dahil olmak üzere, yakından takip ettiğinin
bir göstergesidir.
569 BCA, 030.18.01.02/ 24.73.6.
570 BCA, 030.18.01.02/ 39.66.20.
571 BCA, 030.18.01.02/ 43.18. 4.
572 BCA, 030. 18.01.02/ 61.5.6.