atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

274
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
“Yine insan zekasıdır ki, beklediğimiz sonucu elde etmemiş olmakla
birlikte, bugünkü araştırıcı zekaları doyuracak ve tarihi aydınlatacak
yeni yöntemler ve bilimler bulmuştur. İşte arkeoloji ve
antropoloji, o bilimlerin başında gelir. Tarih, bu son bilimlerin bulduğu
belgelere dayandıkça temelli olur. Tarihi bu belgelere dayanan
milletlerdir ki, kendi aslını bulur ve tanır. İşte bizim tarihimiz, Türk
tarihi bu bilim belgelerine dayanır. Yeter ki, bugünün aydın gençliği
bu belgeleri aracısız tanısın ve tanıtsın” 564 diyen Atatürk, bir yandan
eski eserlerin bulunup korunması diğer yandan da konuyla ilgili ilmi
çalışmaların yapılabilmesi için Türk Tarih Kurumu’nun açılmasına
öncülük etmiştir.
Arkeoloji araştırmalarının temeli, milletimizin başka milletlere
kültür önderliği ettiğini ispat eden eserlerin ortaya çıkarılması
ve bunların korunması teması üzerine kurulmuştur. Nitekim 1936
yılında “bu eserler hepimizin ulusal, müşterek malıdır. Onun için
bu eserleri yıkılmaktan, harap olmaktan, yabancı ellere ve emellere
geçmekten korumak her Türk için bir vazifedir” 565 denilerek eski
eserlerin ortaya çıkarılmasının, sahip çıkılmasının ve korunmasının
milli bir görev olduğu üzerinde durulmuştur. Bu, şüphesiz Türk milletinin
kendi özünü, kültürünü tanıması ve sahip çıkması için dile
getirilmiştir. Halka benimsetilmeye çalışılan bu görüş, Atatürk’ün
dil ve tarih tezleriyle ortaya koymaya çalıştığı anlayışın bir tezahürüdür.
Özellikle arkeoloji çalışmaları ile Türk milletinin dünya kültürüne
yaptığı katkılar ispatlanmaya ve öz güvenin kazanılmasına
çalışılmıştır.
Bu bağlamda Atatürk, kurum için hemen özel bir program hazırlatmış
ve bir çalışma planı yaptırmıştır. Buna göre, bütün tarihi eserlerin
korunması, açıkta bulunan kültür eserlerinin devlet tarafından
koruma altına alınması, halkın bu eserlere sahip çıkması için popüler
yayınlar ve propagandaların yapılması, memlekette bulunan eserlerin
kopyalarının yaptırılması, belli şehirlere müzeler açılması, arkeolojik
ve antropolojik araştırmalar ve kazılar yapılması ve küçük çaplı
kazılara başlanması karara bağlanmıştır 566 . Bilindiği gibi Türkiye’de
kazılar yabancı uzmanlar ve kurumlar tarafından yapılıyordu. Bu da
564 İnan, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, s. 242.
565 Son Posta, 10 Ocak 1936, s. 2.
566 Çığ, a.g.m., s. 625.