atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

18
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
1922 yılında saltanatı kaldırdıktan sonra Cumhuriyet’i ilân eden
ve değişim konusunda oldukça ısrarlı ve radikal bir tutum sergileyen
Atatürk, eğitim konusuna da büyük önem vermiştir. Çünkü O,
askeri zaferlerini iktisadi, sosyal ve kültürel zaferlerle taçlandırarak
modern dünyaya daha çabuk ayak uydurmanın gereğine inanmıştır.
Bunu yaparken de halk ile aydını yakınlaştırmayı, halkı eğitip bilinçlendirmeyi
ve en mühimi de bu uğurda dünyanın her türlü ilminden,
keşfinden istifade etmeyi, ama “asıl temeli içimizden çıkarmak
mecburiyetini” 33 asla unutmamıştır. Bir insan ömrünün yetmeyeceği
bu uzun soluklu çabada, Atatürk ve arkadaşları kendi üzerlerine
düşeni üstün bir çabayla yerine getirmişlerdir. Bundan ötesini de
kendilerinden sonra geleceklere yani bizlere ve bizden sonrakilere
bırakmışlardır.
Demokrasinin medeniyet içindeki gelişimi, onun kültürel yapıdaki
etkisine göre şekillenir. Kültürel yapı unsurları medeniyet içinde
ne derece sıkı ise demokrasi o denli güçlü olur. Kültür ve medeniyet
kavramlarının ve bunlar arasındaki ilişkinin temel unsuru olması
dolayısıyla eğitim, hem kültürün aktarılmasında hem de medeniyetin
geliştirilmesinde büyük bir rol oynar. Bu manada ilişkilerin güçlenmesinde
ve bağların kurulmasında köprü görevini daima eğitim
görür. Dolayısıyla toplantılarda, meclis konuşmalarında her zaman
her yerde eğitim ve kültür meselesini bir arada ele alan ve halkına
bu doğrultuda mesajlar vermeye çalışan Atatürk’ün, hayatının değişmez
ana konularını kültür, medeniyet ve eğitim üçgeni oluşturmuştur.
Çünkü O, kültür politikasının gerçekleşmesi ve hedefine ulaşmasında
eğitimli halkın ve eğiticilerin büyük payı olacağına yürekten
inanmıştır. Atatürk’ün kültür politikasının en belirleyici özelliği de
zaten Türk kültürünün yükseltici, geliştirici yönünün olması ve eğitici
bir anlayış getirmiş bulunmasıdır. Sözü edilen politikanın sınırları
devlet hayatından fikir hayatına, dil ve tarihten sanatın her dalına
kadar uzatılmış ve bu sınırlar içinde Türk kültürünün yükseltilmesi,
sonra da daima ileri gidilmesi istenmiştir. Nitekim Atatürk’ün 1932
yılında söylediği “bununla beraber, asıl uğraşmaya mecbur olduğumuz
şey, analarımızın ve atalarımızın oldukları gibi, yüksek kültürde
33 20 Mart 1923’de Konya Gençleriyle Konuşma, ASD, C. II, s. 145.