atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 17
Saymaya çalıştığımız bütün bu nedenlerle Batı model olarak
alınırken, aslında hareketin özünde onun ilmi, fenni ve teknolojisi
hedeflenmiştir. Atatürk “ilim ve fen nerede ise oradan alacağız ve
her millet ferdinin kafasına koyacağız” 28 derken, bunu herkes için
istediğini ve bu konuda da hiçbir engel tanımadığını ortaya koymuştur.
Yine “Dünyada herşey için medeniyet için başarı için en hakiki
mürşit ilim ve fendir” düsturu ile yola çıkan Atatürk bu yolda taklitçilikten
de her zaman kaçınmıştır. Akla ve ilme önem veren Gazi,
değişimin gerekliliğine olan inancı, tecrübesi ve bilgisi ile bu uğurda
yürümüştür. Yalnız bunu yaparken yeri geldiğinde şahsi zevklerini
bir kenara koyarak, sonuna kadar tavizsiz bir tutum sergilemeyi de
başarabilmiştir. Onun alaturka müziği çok sevmesine ve dinlemesine
rağmen, müzikte evrenselliğin yakalanabilmesi ve çok sesli müziğin
toplumda yerleşebilmesi için alafranga müziği de dinlemesi ve onu
topluma benimsetmeye çalışması bunun en çarpıcı örneklerinden
biridir.. Ancak zaman zaman kendi koyduğu kanunların sonuçları
ile karşılaştığı durumlarda, Falih Rıfkı’nın da belirttiği gibi, “Bize
göre değil ha çocuklar” 29 demesine rağmen, attığı adımdan ve bu
değişime olan inancından asla taviz vermemiştir. Onun bu ifadesi
bir gerçeği daha ortaya çıkarmaktadır ki, o da yapılan değişimlerin
ve bunlardan alınacak sonuçların yalnız o gün için hedeflenmediği,
sonraki nesillere yönelik atılmış bir adım ve yatırım olduğudur. Sadece
bu tutum dahi, “şekil ve anlayışta değişerek muasır medeniyet
seviyesine erişme” gereğinin onda nasıl bir iman haline geldiğinin
en açık delilidir 30 . Falih Rıfkı’nın deyimiyle ecnebi sevmez ksenophobe
31 olan yani Batıyı değil sadece Batıyı Batı yapan anlayışı seven
ve ona yönelen Gazi, tamamen aklın ve ilmin rehberliğinde ilerlemiş,
yaptığı değişimi kültürle temellendirecek kadar sahip olduğu
bilinçle milletini kucaklamış ve bütün ilhamını da hayattan aldığını
söylemekten kaçınmamıştır 32 .
28 27 Ekim 1922 günü Bursa Şark Tiyatrosunda yapılan bir konuşma, “Öğretmenlere”,
ASD, C. II, s. 48.
29 Falih Rıfkı Atay, Çankaya, Bateş Yay., İstanbul 1984, s. 410.
30 Eraslan, a.g.m., s. 133.
31 Atay, a.g.e., s. 302.
32 1 Kasım 1937 tarihli Beşinci Dönem Üçüncü Toplanma Yılını Açış Konuşması,
ASD, C. I, s. 423.