atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 253
Tartışmalara katılanlar arasında inkılâp heyecanı ile tezi gönülden
inanıp savunanlar olduğu gibi, görüşleri çürütmeye çalışıp Asya’daki
kültürün kesinlikle Türkler tarafından oluşturulmadığını ispatlamaya
çalışanlar da olmuştur. Örneğin daha o günlerde Fuat Köprülü
ve asistanı Abdülkadir İnan ile birlikte Hüseyin Namık Orkun, Zeki
Velidî Togan, İsmali Hakkı Baltacıoğlu 518 gibi kişiler teoriye karşı
çıkmışlar, yapılan toplantılarda büyük bir cesaretle teze uzun eleştiriler
getirmişlerdir. Öyle ki, 1927-1930 arası Yusuf Ziya Özer’in
Yunan ve Mısır uygarlıklarının Türk kökenli olduklarına dair yaptığı
çalışmayı, Fuat Köprülü ve asistanı İnan sert ve kimi zaman da alaya
varan ifadelerle eleştirmiş, Hüseyin Namık Orkun ise daha da ileri
giderek itirazlarına Atatürk’ün sofrasında bile devam etmiştir 519 . Bu
dönemde İstanbul Darülfünunu’nun ortaya atılan teze karşı sergilediği
cüretkâr tavır son derece önemlidir. Büyük bir serbestiyet içinde
yapılan bu itirazlara rağmen Atatürk, etrafında bu çizginin dışındaki
tarihçileri bulundurmaktan çekinmemiştir. Ancak Darülfünun’un
olaylar karışında gösterdiği bu tepkiselliğin, 1933 yılında kurumun
bir reform sürecine sokularak her anlamda modernize edilmesine neden
olduğu gerçeği de unutulmamalıdır. Yalnız bu arada, tarih görüşüne
karşı olduğu bilinen Köprülü her zaman için özel bir yere sahip
olmuş, Türk Tarih Encümeni, Belleten, Ülkü, liseler için tarih kitaplarının
hazırlanması gibi çalışmaların başında bulunmuştur. Halil
Berktay’ın belirttiği 520 gibi, bu durumu Köprülü’nün içinde bulun-
re gidildiğini, ancak yöntemsizlik ve acemilikten ötürü bunun olumlu sonuçlar
doğurmadığını yazmıştır. Bizdeki tarih anlayışını darbeci olarak nitelendiren
yazar, tarih tezinin evrensel bir anlam taşımadığını, bunun sadece “...varlığını
sürdürmek isteyen bir halkın acil bir kimliğe sahip olmasını hedefleyen siyasal
bir yatırım”dan ibaret olduğunu ileri sürmüştür (İktidar ve Tarih, Afa Yay.,
İstanbul 1992, s. 195-196, 203-207).
518 Tarih tezini eleştirenlerden birisi de İsmail Hakkı Baltacıoğlu’dur. 1913 yılından
itibaren Darülfünun’da ders veren, Edebiyat Fakültesi dekanlığı ve rektörlük
yapan, politikayla da ilgilenen Baltacıoğlu, özellikle tarih tezini eleştirmiş
hatta hem tezi hem de ülkedeki aşırı batılılaşma taraftarlarını eleştiren Tarih
ve Terbiye (İstanbul 1935) isimli bir de kitap yazmıştır. Baltacıoğlu’nun bundan
sonra böyle çıkışları olmamış, 1939 sonrasında da Dil ve Tarih-Coğrafya
Fakültesi’ne girmiştir (Behar, a.g.e., s. 168-169).
519 Halil Berktay, Cumhuriyet İdeolojisi ve Fuat Köprülü, Kaynak Yay., İstanbul
1983, s. 58-59.
520 Berktay, a.g.e., s. 62-63.