atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

246
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
deniyetlerin kuruluşundaki hizmet ve emekleri inkâr olunmuş Büyük
Türk Milletine, tarihi hakikatlare dayanan şerefli mazisini hatırlatmaktır”
şeklinde ifade edilmiştir. Kitabın ilk sayfasında ise “Bu kitap
niçin yazıldı?” başlığı altında şunlar yazılmıştır: “Şimdiye kadar
memleketimizde neşrolunan tarih kitaplarının çoğunda ve onlara
mehaz olan Fransızca tarih kitaplarında Türklerin dünya tarihindeki
rolleri şuurlu veya şuursuz olarak küçültülmüştür. Türklerin,
ecdat hakkında böyle yanlış malûmat alması, Türklüğün kendini tanımasında,
benliğini inkişâf ettirmesinde zaralı olmuştur. Bu kitapla
istihdaf olunan asıl gaye, bugün bütün dünyada tabii mevkiini istirdat
eden ve bu şuurla yaşayan milletimiz için zararlı olan bu hataların
tashihine çalışmaktır; aynı zamanda bu, son büyük hadiselerle
ruhunda benlik ve birlik duygusu uyanan Türk milleti için milli bir
tarih yazmak ihtiyacı önünde atılmış bir adımdır” 499 .
Satışa çıkarılmayan ve sadece kendi üyelerine ve ilgili kişilere
dağıtılan kitap 11 bölümden meydana gelmiştir. Eserin giriş bölümünden
sonra, Çin’den başlamak üzere çeşitli ülkeler incelenmiştir.
Burada amaç, uygarlığın Türkler tarafından Orta Asya’da yaratıldığı
ve buradan dünyaya taşındığını ispat etmektir. Sonra da Orta
Asya’daki uygarlıklar Asya Hunları, Oğuzlar, Hazarlar, Gazneliler,
Karahanlılar, Selçuklular, Osmanlılar ve Türkiye Cumhuriyeti üzerinde
durulmuştur. Kısacası bu eserde, dünya tarihi içinde Türk tarihinin
yeri tespit edilmeye çalışılmıştır.
Neticede Atatürk’ün teşvikleriyle çok kısa bir süre içinde umumi
bir tarih kitabı yazılmıştır 500 . Ancak eser yüzeysel olmuş, özellikle
de son dönemlere ait bölümlerde çok hata yapılmıştır. Örneğin,
600 sayfalık kitapta Osmanlı tarihine yaklaşık 50 sayfa ayrılmış,
bibliyografyada Osmanlı Tarihi’ne ait müstakil bir kitap kullanılmamış,
en ilginci de Abdurrahman Şeref Bey’in kitabından alınan
bölümler, yeni bir anlayışla işlenmiştir. İsmail Hakkı Uzunçarşılı kı-
499 Türk Tarihinin Ana Hatları, İstanbul 1930, s. 1-2.
500 Kamuoyunda ortak bir bilinç yaratmak maksadıyla böyle bir kitap hazırlatan
Atatürk’ün, H. G. Wells’in Dünya Tarihinin Ana Hatları isimli kitabından etkilendiği,
kitabı büyük ihtimal Fransızca tercümesinden okuduğu, bitirdiğinde
de hemen Türkçeye çevrilmesini istediği bilinmektedir. Atatürk’ün ayrıca H.
Cahit’in 1924 yılında tercüme ettiği Deguignes’in sekiz ciltlik eseri Hunların
Türklerin Moğolların ve Daha Sair Tatarların Tarih-i Umumi kitabından da
çok etkilendiği hakkında bk. Bayraktar, a.g.m., s. 66.