atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

244
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
kadar toplam sekiz resmi toplantı yapmış, 15 Nisan 1931 günü 494 de
heyet Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti adını alarak tüzel bir kişilik kazanmıştır.
Cemiyet, çalışmalarına aynı üyelerle ve aynı çalışma planı ile
devam etmiştir.
Cumhuriyetin ilk yıllarında kültürel faaliyetlerin yürütülmesinde
Türk Ocakları gerçekten büyük bir misyon üstlenmiştir. Yayın organı
olan Türk Yurdu dergisinde çıkan yazılar ile de Türklük bilinci
aşılanmaya, milliyetçi duygular canlı tutulmaya çalışılmıştır. Ancak
Ocağın tüm Türkleri bir çatı altında toplama düsturu zamanla Cumhuriyetin
ilkelerine ters düşmeye başlamıştır. Bunun üzerine 1928
yılında dergide çıkan yazılar “ilim ve sanat heyeti”nin sorumluluğunda
yayımlanmaya başlamış fakat bu da kimseyi memnun etmemiştir
495 . 1930’lu yıllarda dünyanın içinde bulunduğu durum, aşırı
milliyetçi yönetimlerin iş başı yapması, ülkede yaşanan çok partili
hayata geçiş denemesi, Serbest Fırka olayı ve Ocağın tek partiye ters
düşmesi gibi durumlar, atmosferi daha da gerginleştirmiştir. Denilebilir
ki bir anlamda Atatürk’ün Türkçülük ve Türkçü tarih anlayışı
ile Türkçülerin tarih anlayışı pek örtüşmemiştir. Nitekim bu durum
üzerine, Niyazi Berkes’in dediği gibi, ulus fikrinin mefkûre olmaktan
çıkması yani gerçekleşmesi üzerine, ideoloji yuvası olan Türk
Ocakları’nın kaldırılmasına karar verilmiştir 496 . Misyonunu tamamlayan
Türk Ocakları’nın yerine de halkçılık ilkesiyle doğru orantılı
olmak üzere Halkevleri kurulmuştur. Bu noktada Türk Ocakları’nın
daha 1928’de başlayan huzursuzluklara rağmen neden 1930’ların
başına kadar kullanıldığı belki sorgulanabilir. Şöyle ki; Türk Ocakları,
Halkevleri’nin açıldığı 1932 yılına kadar Türkiye’nin en önemli
ve hatta tek kültür kurumu olarak görev yapmıştır. Yani öncelikle o
tarih için başka alternatif söz konusu değildir. İkincisi, Ocaklardaki
gençlerin dinamizmi, coşkusu ve buralarda yürütülen faaliyetler
Hükümetin çalışmalarına önemli katkılar sağlamıştır. Zaten Atatürk,
494 Türk Ocaklarına bağlı olarak araştırma ve inceleme işlerini yürüten Tarih
Heyeti’nin yerine 12 Nisan 1931 günü Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti kurulmuş,
cemiyetin yeniden örgütlenmesi için Dahiliye Vekâleti onayı da 15 Nisan 1931
günü çıkmıştır (İğdemir, a.g.e., s. 7).
495 Şakiroğlu, a.g.m., s. 835-836.
496 Niyazi Berkes, Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler, Yön Yay., İstanbul
1965, s. 161.