atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 15
yapmıştır. Buradan da anlaşılacağı üzere Atatürk, milleti millet yapan
ana unsurun kültür ve kültür birliği olduğunu savunmuştur. Hayatı
boyunca milli terbiye, milli seciye ve kültür arasında sürekli bağlantı
kuran Atatürk, bu konudaki görüşlerini Cumhuriyet’in ilânından önce
de dile getirmeye çalışmıştır. Nitekim 6 Temmuz 1921 günü yapılan
Maarif Kongresi’ndeki açış konuşmasında bu noktaya değinmiş
ve milli terbiye programından bahsederken, bunun “seciye-i milliye
ve tarihimizle mütenasip” olması gerektiğini vurgulamış ve “kültür
zeminle mütenasiptir. O zemin, milletin seciyesidir” 20 demiştir. Anlaşılan
o ki, milli kültür ve kültürü yükseltme ideali, onda daha Milli
Mücadele döneminde başlamış ve Cumhuriyetin ilânından öldüğü
güne kadar da hep var olmuştur.
“Medeniyet güneşinin bütün hararetini” alan “Türkiye
Cumhuriyeti’ni tesis eden Türk halkının medeni” olduğunu her
fırsatta tekrarlayan Atatürk’e göre, başlatılan bu mücadele kesinlikle
geri dönülmez bir yoldur. Dolayısıyla “Medeniyetin coşkun seli
karşısında mukavemet beyhudedir”. Karşı çıkanlar ise “mahvolmaya
veya hiç olmazsa esir ve zelil olmaya mahkumdurlar” 21 . Daha
1923 yılında “Memleket behemahal asri, medeni ve müteceddit
olacaktır” 22 diyerek bütün kararlılığını ortaya koyan Atatürk’ün bu
yaklaşım ve söylemleri, aslında modernleşmeyi Türk milleti için bir
hayat davası haline getirdiğinin bir ispatı olsa gerektir. Türkiye’nin
Batı medeniyetini benimsemesi kesinlikle sosyal bir olaydır. Çünkü
modernleşmede asıl olan hayat görüşü ve davranışta meydana gelen
değişmedir. Nitekim Atatürk’ün modernleşme çabasında sadece
teknik unsurlarda bir değişime gidilmemiş, davranışta ve hayat görüşünde
topyekün bir değişim kararı alınmıştır. Burada topyekün
değişim derken, zihniyet değişikliği de bu formülün içerisinde yer
almıştır. Çünkü O, ilim zihniyeti ile bu modernleşme fikrinin yerleşeceğini
anlamıştır 23 .
20 16 Temmuz 1921 tarihinde Maarif Kongresini açarken yaptığı konuşma, ASD,
C. II, s. 20.
21 28 Ağustos 1925, “İnebolu’da Bir Konuşma”, ASD, C. II, s. 222.
22 4 Aralık 1923 tarihinde Tercüman-ı Hakikat Başmuharririne demeç, ASD, C.
III, s. 94.
23 Halil İnalcık, “Atatürk ve Türkiye’nin Modernleşmesi”, Atatürk Konferansları,
Ekim 1964, C. II, TTK, Ankara 1964, s. 190, 192-193.