atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

238
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Bilindiği gibi Atatürk, yeni kurduğu Cumhuriyet ile millet anlayışını
ön plana çıkarmak istemiştir. Böyle olunca da millet gerçeğinin
araştırılması, Türk tarihinin bir bütün olarak tüm gerçekleri
ile ortaya konması, Türklerin dünya medeniyetindeki yerinin tespit
edilmesi ve insanların içinde bulunduları kompleksden bir an önce
kurtarılması, yapılması gereken işlerin başında gelmiştir. Çünkü
tarihten yararlanan bir devlet adamı olarak Atatürk, herşeyden önce
devletin temel unsuru olan Türk milletinin kendisini tanımasını
istiyordu. “Türk çocuğu ecdadını tanıdıkça daha büyük işler yapmak
için kendinden kuvvet bulacaktır” 480 felsefesiyle doğru orantılı
olan bu yaklaşım, O’nun tarihi milliyetçiliğin bir parçası ve bir ulusu
ayakta tutabilmenin de temel unsurlarından biri olarak gördüğünün
açık bir göstergesidir.
Atatürk, bu konudaki çalışmalarına öncelikle Osmanlı dönemindeki
tarih anlayışını kökünden değiştirmeye ve tarih alanında yeni
bir görüş ortaya koymaya çalışmakla başlamıştır. Bu dönemde İslâm
Tarihi ve Osmanlı Tarihi ekseninde yürütülen tarih çalışmalarında
metot, olayları nakl ve izahtan öteye gitmiyordu. Daha doğrusu tarih
yazıcılığı vak’anüvislikten ibaretti. Tanzimat sonrası halkların eşitliği
çerçevesinde tarih anlayışı da biraz değişmeye başlamış, ancak asıl
gelişme Meşrutiyet döneminde yaşanmıştır. Bu dönemde gelişmeye
başlayan milliyetçilik akımı, milli tarih anlayışını ortaya çıkarmıştır.
Türk aydınları arasında hızla yayılmaya başlayan Türkçülük akımı
sayesinde bakış açısı değişmeye, tarih çalışmaları farklı bir boyut
kazanmaya başlamıştır. Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Hüseyinzade
Ali, Yusuf Akçura, Fuat Köprülü gibi isimler Türkolojinin
ve modern tarihçiliğin gelişmesinde büyük rol oynamışlardır. Adı
geçen isimler bilimsel anlamda tarihçiliğimizin gelişmesinde birer
öncü, çalışmaları da başlangıç sayılabilir. Osmanlı döneminde tarih
adına atılan önemli bir adım da, 1910 yılında Abdurrahman Şeref,
Necib Asım gibi isimler tarafından Tarih-i Osmanî Encümeni’nin
kurulması ve onun yayınlarıdır. Türkiye’de bilimsel tarihçilik...
(için) bir başlangıç 481 sayılabilecek olan bu kurum, Cumhuriyet döneminde
Türk Tarih Encümeni adını almıştır. Ancak buna rağmen
480 İnan, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, s. 311.
481 Ortaylı, Gelenekten Geleceğe, s. 46.