atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 235
aşırıya kaçması ve istenen sonuçların alınamaması üzerine, bu işten
dönmek için başvurduğu bir yöntem olduğunu belirtmişlerdir. Örneğin
A. C. Emre, yıllar sonra bu konuyu şöyle değerlendirmiştir:
“Gazi dil işlerinde yeni, doğru ve deha ile meczedilmiş bir sevk ve
idare yolu takibine başlamıştı. “İki şeyde inkılap olmaz: Dilde ve
musikide” diyeceği zaman çok uzak değildi. Musikimizi de Avrupalılaştırmak
istediği ve sonra vazgeçtiği malumdur” 476 diyerek büyük
bir samimiyetle başlanan çalışmaların aşırıya kaçması ve istenen
sonuçların alınamaması üzerine bu çabadan vazgeçildiği görüşünü
yinelemiştir.
Aslında Atatürk, dikkat edilecek olursa, Osmanlıca’yı iyi kullanan
bir lider olmasına rağmen, bir anda dilde sadeleşme ve öz
Türkçe işinin en büyük savunucularından biri oluvermiş ve sonra da
böyle bir teori ile halkın karşısına çıkmıştır. Bu ani saf değişikliği
ve en tuhaf kelimeleri dahi Meclis kürsüsünde telaffuz etmesi, şüphesiz
Atatürk’ün dil üzerindeki arayışının tezahürüdür. Filolog ve
lengüist kadronun darlığı, inkılâp heyecanı ve ateşiyle herkesin bu
işe soyunması ve özellikle Atatürk’e yaranmak amacıyla yapılan bu
teşebbüsler, O’nu harekete yeni bir yön vermek zorunda bırakmıştır.
İşte o yüzden yaşanan gelişmeler Gazi’yi, dilde ılımlı bir rota çizmek
ve aşırı uygulamaların yolunu kesmek için alternatif üretmeye
zorlamış, ancak sonucunu tam olarak görememiştir. Zaten ölümünden
sonra da dilde reform çalışmaları hızını kaybetmiştir. Bu arada
Atatürk’ün Güneş-Dil Teorisi ile dil çalışmalarına bir an önce son
verme çabasını, halkın dikkatini iç politikadan dış politikaya çekmeye
çalışması şeklinde yorumlamak da mümkündür. Çünkü 1935 sonrası,
dünyanın hızla savaşa sürüklendiği bir süreçtir. Bu bağlamda
devlet başkanı Atatürk’ün, Hükümetin ve kamuoyunun dikkatini bu
konuya çekebilmek için diğer alanlardaki çalışmaları yavaşlatmayı
ve en azından bir süreliğine de olsa arka planda yürütmeyi hedeflemiş
olabileceği muhtemeldir.
III. Türk Dil Kurultayı’nın aldığı önemli bir karar da Türk Dili
Tetkik Cemiyeti’nin adının Türk Dil Kurumu olarak değiştirilmesidir.
Dil Kurumu da çalışmalara kaldığı yerden devam etmiş, politi-
476 A. C. Emre, İki Neslin Tarihi, Hilmi Kitabevi, İstanbul 1960, s. 339.