atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

234
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Teşebbüsün doğurduğu asıl olumsuz sonuç ise, dil meselelerine,
çalışmalarına ehliyetsiz ve uzman olmayan kişilerin katılmasıdır
ki bu dil bilim için gerçekten üzücü bir durumdur. Herşeyden önce
1932-36 arası devam eden ve zamanla çıkmaza giren dilde sadeleştirme,
özleştirme çalışmaları son bulmuştur. Çünkü bu çalışmalar
uyduruk bir Türkçenin doğmasına neden olmuştur. Asıl önemlisi ise
hiçbir dilin yüzde yüz kendi kelimeleriyle konuşulamayacağı, yabancı
kelimelere de ihtiyaç olduğu gerçeğinin farkına varılmasıdır.
1930 ortalarında yaşanan bu gelişmeleri, Atatürk’ün kültür politikaları
ve yaratılmak istenen sistem çerçevesinde değerlendirmek daha
doğru olacaktır. Çünkü bu, bütünün sadece küçük bir parçasıdır. Bu
teori de kesinlikle “sistemin bütünlüğü içersinde düşünülmelidir” 474 .
Teoriyi kabul edenler ya da etmeyenler bir yana, asıl unutulmaması
gereken, bunun adı üzerinde bir teori olduğu ve bilimsel bir gerçek
olarak da ileri sürülmediğidir.
Yapılan tüm bu çalışmaların ana hedefi, herşeyden önce Türk
dilinin zenginleştirilmesi ve millileştirilmesidir. Bunu Türk milliyetçiliğinin
bir tezahürü olarak da görebiliriz. Kültür politikaları çerçevesinde
dile bir yön verilirken, işin politik yönü de gözardı edilmemiştir.
Çünkü yeni rejimin oturması, yapılan değişimlerin benimsenmesi,
devletin güvenliği gibi hususlar, alfabe değişikliğinde sürecin
kısaltılıp hızlandırılmasında ve sadeleştirme yolundaki çabaların
yoğunlaştırılmasında etkili olmuştur. Atatürk bunları yaparken, hemen
bütün inkılâplarında olduğu gibi aşırıyı deneyerek ve alternatif
üreterek doğruyu bulma yolunu tercih etmiştir. Örneğin 1936 yılında
yeni kelimeler için söylediği “onları ortaya atmak lâzımdır. Milli
zevkimiz hangisinden hoşlanır ve onu kullanırsa, o zaman lügatimize
koyabiliriz” 475 sözleri de bunu kanıtlayacak mahiyettedir.
Ülkede kontrolden çıkan dilde özleştirme ve tasfiye çalışmalarına
son vermek için Güneş-Dil Teorisi ile bir çıkış yapan Atatürk’ün
tutumu çeşitli görüşlerin ortaya atılmasına neden olmuştur. Bu konuda
pek çok kişi, Atatürk’ün bu teoriyi tam olarak benimsediğini
ve inandığını söylerken, bir kesim de dilde özleştirme çabalarının
474 Türkdoğan, Kemalist Sistem, Kültürel Boyutları, s. 350.
475 Korkmaz, Atatürk ve Türk Dili, Belgeler, s. 222.