atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

232
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
dönemde, daha önce de aktardığımız üzere Atatürk de konuşmalarında
ve yazışmalarında bu kelimeleri kullanmaktan kaçınmamıştır.
Ancak bazı gerçeklerin farkına varılması ve ülkede yaşanan dil kaosu
Gazi’nin bu işten ciddi bir dönüş yapmasına neden olmuş ve ondan
sonra da bu tür çalışmalara hiç iltifat etmemiştir. Atatürk’ün 1934 ve
1937 tarihlerinde Dil Bayramı dolayısıyla Türk Dil Kurumu’na çektiği
iki telgraf örneği, bu değişimin en bariz kanıtı olmalıdır. Telgraflar
aynen şöyledir:
1-26 Eylül 1934
“Dil bayramından ötürü, Türk Dili Araştırma Kurumu genel
özeğinden, ulusal kurumlarından birçok kutun bitikler aldım, gösterilen
güzel duygulardan kıvanç duydum. Ben de kamuyu kutlarım”
2-27 Eylül 1937
“Dil bayramı münasebetiyle Türk Dil Kurumu’nun hakkımdaki
duygularını bildiren telgraflarından çok mütehassis oldum. Teşekkür
eder, değerli çalışmalarınızda muvaffakiyetlerinizin temadisini
dilerim” 469
Bu yazışmalardan da anlaşılacağı üzere Atatürk, herkese örnek
olmak amacıyla sergilediği bu tutumuyla dilde tasfiyecilik hareketini
bitirmek istemiştir. Böylece 1936-38 arası, Türkçe kelimelerin
yanında Arapça ve Farsça gibi kelimelere de yer verilmeye başlanmıştır.
Atatürk’ün dil çalışmalarını üç dönem halinde; 1932-34 sadeleştirme
çalışmaları, 1934-36 tasfiye çalışmaları, 1936-38 Güneş-Dil
Teorisi yani bir anlamda özleştirme ve tasfiyeciliği ret olarak ele aldığımızda,
özellikle 1932-36 arasındaki çalışmaların istenildiği ölçüde
başarıya ulaştığını söyleyemeyiz. Çalışmaların son ayağı olan çaba
ise 1936’dan bu yana ciddi tartışma konusu olmuş, teori bir yandan
taraftar bulurken diğer yandan da sert bir şekilde eleştirilmiştir. Dilin
özleştirilemeyeceği ancak sadeleştirilebileceği söylenmiş ve içinde
yabancı kelime bulunmayan, yüzde yüz kendi kelimelerinden ortaya
çıkan bir dilin de bulunamayacağı ifade edilmiştir. Yine eleştirenler,
Türkçenin yabancı kelimelerin boyunduruğundan kurtarılması-
469 Korkmaz, “Atatürk ve Türk Dili”, s. 735.