atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

230
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Çince, Sinoloji, Hindoloji, Sümeroloji, Hititoloji, Latince, Yunanca,
Arapça vs. dillerin kürsülerine hem de tanınmış dil uzmanlarına yer
verilmiştir. Örneğin Sümer dilinde Landsberger, Hititoloji uzmanı
Gütterbock, Çin dilini inceleyen Wolfram Eberthard, Macarca dersini
veren Halasi Kun ve asistanı Eckmann gibi uzmanlar fakültenin
dil bölümünde görev yapan yabancı hocalardır. İkincisi ise bütün
lehçeleriyle Türk dilinin bugünkü ve dünkü durumunu ilmi yollarla
tespit edilmesini sağlamaktır. Bunların da ötesinde Atatürk’ün en
önem verdiği şey yabancı dillerin öğrenilmesidir 462 .
1936 yılında açılan fakülte, Türk dili ve Türk tarihi üzerinde bilimsel
araştırmaların yapılmasında önemli bir kültür kurumu olarak
varlığını sürdürmüştür. Atatürk bu çabasıyla “Dünyada herşey için,
hayat için, muvaffakiyet için, en hakiki mürşid ilimdir, fendir” düsturu
çerçevesinde dil çalışmalarını bilime teslim etmek istemiştir. Yine
TBMM’nin 1936 yılı açılış konuşmasında da bu ulusal kurumların
en kısa zaman içinde milli akademilere 463 dönüştürülmesini isteyerek,
bu konudaki görüş ve temennilerini dile getirmiştir 464 . Ayrıca
Atatürk sadece konuyla ilgilenmekle ve çevresindekileri etkilemekle
kalmamış, kurultay sonrası bir de Geometri kitabı yazmıştır. 1936
sonlarında yazdığı kitabın amacı, “geometri öğretenlerle, bu konuda
kitap yazacaklara kılavuz olmak”tır. Atatürk bu çalışmasıyla çok
sayıda matematik terimini Türkçeye kazandırmıştır. Bunlardan bazıları
açı, boyut, uzay, yüzey, düzey, çap, yarıçap, yay, çember, taban,
462 A. İnan, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, TTK, Ankara 1981, s.
230-231.
463 Türkiye’de akademi meselesi o günden bugüne en çok tartışılan konulardan
biri olmuştur. Akademilerin dünyadaki örnekleri gözönünde bulundurularak,
uygulamanın Türkiye’de de başlatılması istenmiştir. Yalnız kimi, Türk dilinin
içinde bulunduğu çıkmazdan kurtulması için Dil Akademisi’nin kurulmasını
olumlu karşılarken, kimi de bunun iyi bir fikir olmadığını çünkü Türkiye’de
herşeyden önce Dil Akademisi’nde çalışacak bir kadronun bulunmadığını,
hatta dünya çapında Türkoloji alanında çalışanların büyük çoğunluğunun da
yabancılar olduğunu ileri sürmüştür (Faruk K. Timurtaş, Türkçemiz ve Uydurmacılık,
Boğaziçi Yay., İstanbul 1980, s. 201-218; Z. Korkmaz, “Atatürk
ve Türk Dili”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C. I, TDK, Ankara 1995, s.
737-738; İlber Ortaylı, Gelenekten Geleceğe, Ufuk Kitapları, İstanbul 2002,
s. 90-96).
464 1 Kasım 1936 tarihli Beşinci Dönem İkinci Toplantı Yılını Açış Konuşması,
ASD, C. II, s. 406.