atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

228
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Prof. Samoiloviç gibi yabancı uzmanlar 454 dil üzerine çok sayıda tez
sunmuşlardır. Kurultayda, Yusuf Ziya Özer, İbrahim Necmi Dilmen,
Ahmet Cevat Emre, İsmail Müştak Mayakon, Hasan Reşit Tankut ,
Naim Hazım Onat gibi Türk konuşmacılar da güneş dil teorisinin
ana hatları, analizi gibi konulardaki tezlerini sunmuşlardır 455 . Yabancı
uzmanlar kendileriyle yapılan röportajlarda, Güneş-Dil Teorisinin
dil aleminde “orjinal, enteresan ve derin bir teori olduğunu” kabul
etmişler, bu nazariyenin antropoloji, arkeoloji, tarih, psikoloji ile de
yakından ilgili olduğunu ve Türkçenin ilmi tetkiki yapılmadan diğer
dilllerin araştırılmış olmayacağını söylemişlerdir 456 .
Kurultayda Güneş-Dil Teorisi dışında, devam eden derleme, fişleme
ve tarama çalışmaları hakkında da bilgi verilmiştir. Dil Kurumu
sekreteri İbrahim Necmi Dilmen 457 yaptığı konuşmada, 118 kitaptan
61 tanesinin uzmanlarca tarandığını, 87 bin fişten 25 bin yeni kelime
derlendiğini ve Osmanlıcadan Türkçeye-Türkçeden Osmanlıcaya
Cep Kılavuzlarının da 157 bin takım basılarak dağıtımının yapıldığı
haberini vermiştir 458 .
Kurultaydan sonra, dil kurultayı üyeleri için basılan Kurultay
Kılavuzu’nda da bütün teferruat ele alınmış, kurultay hazırlıkları,
tezlerin incelenmesi, 1934-36 yılları arası kurumun çalışmaları hak-
454 Dolmabahçe’de toplanan bu kurultaya iştirak eden yabancı dil bilginlerinin
geliş gidiş masrafları için 27 Temmuz 1936 tarihinde Londra Büyükelçiliği’ne
550, Paris Büyükelçiliği’ne 450, Viyana Büyükelçiliği’ne 300, Varşova ve Budapeşte
Büyükelçiliklerine de 250’şer liralık döviz gönderilmesi kararlaştırılmıştır
(BCA, 030.18.1.2/ 67.64.17).
455 “Üçüncü Dil Kurultayı”, Ülkü, C. VIII, S. 43, Eylül 1936, s. 77-80.
456 Son Posta, 1 Eylül 1936, s. 5.
457 İbrahim Necmi Dilmen, kurultay sonrasında Ülkü dergisinde teorinin esasları
üzerine yazılar yazmıştır. Teorinin esaslarını anlatırken, “ilk insan dil denilen
varlığı yaratabilmek için güneşi idrak kabiliyetinden başlıyor ve ondan aldığı
mefhumları genişletme ve anlatma çabalamasına girişiyor. Dil bu çabalamanın
neticesi oluyor. Onun için biz, Türk Dilinin etimolojisini, morfolojisini,
fonetik tekamülünü izah eden filolojiye “güneş-dil teorisi” diyoruz” demiştir.
Ondan sonra da tek tek örneklerle teoriyi açıklamaya çalışmıştır. Dilmen, bu
teorinin hem sözcüklerin manalarını en orjinal haliyle gösterdiğini hem de diller
arasında birliği ve hepsinin Türk ana kaynağından geldiğini ispat ettiğini
yazmıştır (İbrahim Necmi Dilmen, “Güneş Dil Teorisinin Esasları”, Ülkü, C.
VI, S. 35, Ocak 1936, s. 329-334; “Güneş-Dil Teorisinin Ana Kanunları ve
Analiz Yolları”, Ülkü, C. VII, S. 38, Nisan 1936, s. 88-95).
458 Son Posta 25 Ağustos 1936, s. 1 ve 7.