atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 225
kanununun arzu edilen hedefe ve başarıya ulaştığı, ancak o dönemde
yasaklanan fakat hâlâ kullanılmaya devam edilen unvan ve lâkaplar
konusunda ise istenen başarıyı yakalayamadığı söylenebilir.
1935 yılı da aynı tempoda davam etmiştir. Hatta bir ara gazeteler,
halkın ilgisini ve desteğini çekebilmek için, “Dil temizlendikçe,
ayıklandıkça, düşünüşümüzün kargaşalığı ve karaltıları düzene girer,
aydınlanır. Öz Dil Sözlüğü’ndeki sözlerin yayılmasına yardım
ulusal bir borçtur” şeklindeki sloganları sıkça kullanmışlar, âdeta
halkı ulusal bir hareket için seferberliğe davet etmişlerdir. Aynı günlerde
Son Posta, Cumhuriyet, Tan başta olmak üzere hemen bütün
gazeteler Öz Dil Sayfası adıyla özel sayfalar hazırlamaya, öz Türkçe
kelimelerden hazırladıkları bulmaca, karikatür, fıkra gibi bölümler
ile yeni kelimeleri halka benimsetmeye çalışmışlardır 446 .
1935 yılının Temmuz ayında ise Türk Dili Araştırma Kurumu
ilginç bir çalışma ile gündeme gelmiştir. Kurum ilk etapta 48 tane
Osmanlıca kelimeye Türkçe karşılık bulmuş, listenin tamamlanması
halinde de gazete ve mecmuaların sadece bu Türkçe kelimeleri kullanmalarını
istemiştir. Osmanlıcaları hiçbir yerde kullanılmayacak
olan yeni kelimeler şunlardır 447 : Belediye-uray, Şehir-şehir; Şehir
Meclisi-Şar Kurulu; Belediye Riyaseti-Şarbaylık; Belediye Reisi-
Şarbay; Müsteşar-Yönetger; Maslahatgüzar-İşgüder; Şurayı Devlet-
Danıştay; Mahkeme-i Temyiz-Yargıtay; Müşavir-Danışman gibi.
Yapılan bütün bu çalışmalar, dönemin atmosferi ve heyecanı
içinde süratle devam etmiştir. Özellikle Ankara’da bulunan hükümet
yetkilileri de bu çalışmalara kendilerince katılmaya çalışmışlardır.
Zaman zaman aşırıya kaçan hatta komikleşen uygulamalarda genelde
hislerle hareket edilmeye ve bilimsel metodlar arka plana itilmeye
başlanmıştır. Öyle ki, sadeleştirme çalışmalarının sürdüğü günlerde
“Allah devlete zeval vermesin” deyimi bile sadeleştirilmeye çalışılmış
448 , hatta bunun için bir ara İsmet Paşa’ya dahi müracaat edilmiştir.
Ancak Paşa’nın cümlede yabancı kelime olmadığını söylemesi
üzerine bu teşebbüsten vazgeçilmiştir. Buna Türk dilinin eskiliğini
Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1996, s. 54-60, 85-87.
446 Tan, 1 Mayıs 1935, s. 3-5.
447 Ayın Tarihi, S. 20, Temmuz 1935, s. 4.
448 Caferoğlu, a.g.m., s. 73.