atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

220
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
olaylarını 430 ve öz Türkçeleştirme çabalarını takip edebiliyoruz. Bu
kapsamda örnek teşkil etmesi açısından bir öz Türkçe şiir denemesini
verebiliriz 431 :
SİS
Sarmış gene afakını bir dudu muannit / Sarmış yine tonlarını kafa tutan çir duman
Bir zulmeti beyza ki peyapey müfezayit / Bir alaca karanlık ki artar geçince zaman
Tazyikinin altında ezilmiş gibi eşbah / Azışının altında silinmiş gibi yerler
Bir tozlu kesafetten ibaret bütün elvah / Tozlu bir sıkılığa döner bütün çizgiler
Bir tozlu ve heybetli kesafet ki nazarlar / Bir tozlu ve korkulu sıkılık ki bakışlar,
Dikkatle nüfuz eyliyemez gavrine, korkar / Ta özüne, içine sokulamaz ve korkar.
Lâkin sana lâyık bu derin sütrei muzlim, / Bu derin kara örtü pek yakışıyor sana
Lâyık bu tesettür sana ey sahnı mezalim. / Ey zorbalık ülkesi örtü yarar sırtına.
Tevfik Fikret
Öz Türkçe denemelerinin artması ve basında bu tür çalışmalara
geniş yer verilmesi o dönem bazı eleştirelere de yol açmıştır.
Özellikle Nurullah Ata (Ataç) köşesinde öz Türkçe meselesini en
çok tartışan kişi olmuştur. Ataç bu yazılarında, dili sadeleştirmeye
çalışan kişilerin kullandıkları Türkçeyi eleştirmiş ve Türkçeyi ıslaha
kalkışan kişilerin öncelikle Türkçeyi çok iyi bilmelerinin gerektiğini
savunmuştur432 .
1932-36 yılları arası, kurultay dönemleri, derleme ve tarama çalışmalarının
en yoğun olduğu dönemler olmuştur. Bu süreçte gelen
kelimeler iyice elenmiş, sonra da hazırlanacak eserlerin çalışmalarına
başlanmıştır. Örneğin 18 Haziran 1933 itibarıyla fiş sayısının
100.238’e ulaştığı açıklanmıştır433 . Nitekim yapılan tarama çalışmaları
sonucunda, 1934 yılında Osmanlıcadan Türkçeye Söz Karşılıkları
Tarama Dergisi yayımlanmıştır434 . Ancak Tarama Dergisi’ndeki
430 Son Posta, 28 Mart 1933, s. 2.
431 Son Posta, 28 Eylül 1932, s. 1.
432 Son Posta, 21 Mayıs 1932, s. 4.
433 Yiğit, a.g.t., s. 146.
434 Bu çalışma, yaklaşık 30.000 Türkçe sözcüğün yerini alabileceği belirilen 7000
üzerinde yabancı kökenli sözcük içermektedir (Heid, a.g.e., s. 29).