atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 13
me tehlikesi ile karşı karşıya kalabilirler 15 . Burada yapılan radikal
değişimi yani cemiyetin siyasi yapısında, idari müesseselerinde,
inanç ve düşüncelerinde, terbiyesinde, kanunlarında vs. meydana
gelen değişimi, sosyal bir değişme olarak tanımlamak mümkündür.
Malinowski, sosyal değişme ya da kültür değişmesini “bir cemiyetin
mevcut nizamını, yeni içtimai maddi ve manevi medeniyetini bir
halden diğer bir hale kalbeden bir süreç” 16 olarak tanımlamaktadır.
Bilindiği üzere sosyal değişmeler geçicidir ve burada zaman faktörü
ile muhit faktörü büyük önem taşımaktadır. Ama asıl olan bu değişimin
götürüleceği cemiyetin yapısıdır. Çünkü kalkınmaya, değişime
katılacak olan kişilerin sosyal davranışı, değişimin yönünü ve hızını
belirlemede temel prensiptir. Ayrıca değişimi topluma götüren kişinin,
cemiyetin davranışını, zihniyetini de hesaba katması gerekmektedir.
Nitekim bunun farkında olan Atatürk, yaptığı köklü değişimde
Türk toplumuna çok önem vermiş ve yeri geldiğinde toplumun bazı
konulardaki hassasiyetini gözardı edememiştir.
Bilindiği üzere kültürün evrenselleşmesini belirleyen faktörlerin
başında değişim gelir. Bir toplumda değişimin daha az sancılı geçirilmesi,
değişime dirençli değişkenlerin çok daha güçlü değerler çerçevesinde
analiz edilmesi ile mümkün olur. Çünkü söz konusu olan
toplumu oluşturan insanların bugünü ve geleceğidir. Bu bağlamda
toplumun kendisine önerilen değişimi kabul etmesinde, özümsemesinde
hem ortaya konulan problemin gerçekçiliği ve geçerliliği hem
de bu hareketi sevk ve idare eden şahsın karizması, inandırıcılığı
ve içinde bulunduğu kültürü iyi derecede bilmesi büyük zaruriyet
göstermektedir. Çünkü ancak böyle olursa, toplumdan gelebilecek
tepkiler önceden kestirilip tedbir alınabilir. Bunun dışında gençlerin
varlığı da bu değişimin kabulünde kolaylaştırıcı bir diğer unsurdur.
Nitekim Atatürk bunu çok iyi tespit ederek Türkiye Cumhuriyeti’ni
gençlere emanet etmiş ve değişimin daha kolay gerçekleştirilmesine
zemin hazırlamıştır.
Dinamik bir yapıya sahip olan kültürün iki yönü vardır. Gelişim
ve değişim süreçleri. Bu yoldan hareketle Atatürk, yetersiz kültür
15 Sulhi Dönmezer, “Atatürk İnkılâpları ve Sosyal Değişme Teorileri”, Atatürk
Konferansları, 22 Nisan 1989, TTK, Ankara 1989, s. 524.
16 Turhan, a.g.e., s. 49.