atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 219
lıklar bulunmaya çalışılmıştır 426 . Bu noktada basın büyük bir misyon
üstlenmiştir. Gazeteler dil işlerine gerçekten büyük önem vermişler
ve sütunlarında özel bir yer ayırmışlardır. Buna göre, gazetelerde
hergün 10-15 tane kelime yayımlanacak, halk da bulduğu karşılığı
hemen cemiyete gönderecekti. Bu çalışma 3 ay devam edecekti.
Nitekim alınan kararlar gereğince gazeteler, Kamus-ı Türkî’den
toplanan 1382 Arapça ve Farsça sözcüğü hergün belirtilen sayıda
yayımlamış ve bunlara karşılık beklemeye başlamışlardır. Örneğin
12 Mart 1933 günü verilen ilk listede âdap-âferin-âfet-âgâh-ahenkâlâyış-alet-ama-amir-asayiş-asude-ati-ayin-ayna-azade
kelimeleri
yer almıştır. Bu çalışmaya halk büyük ilgi göstermiş, hergün binlerce
fiş gazetelere gelmeye başlamıştır. Başlatılan dil seferberliği, zaman
zaman önemli edebiyat konulu mülâkatlar ile de süslenmiştir 427 .
Hatta bu ilgi üzerine Son Posta gazetesi biraz daha ileri gitmiş ve
bunu bir müsabaka haline sokmuştur. Buna göre halk, verilen kelimelerin
karşılığını hergün gönderecek, gazete de en fazla kelimesi
kabul edilen kişileri ödüllendirecekti. Şöyle ki, birinciye 100 lira,
ikinciye 75, üçüncüye 50, dördüncüye 25 ve beşinciye 10 lira, 10’ar
kelimesi kabul edilen 100 kişiye de güzel hediyeler verileceği duyurulmuştur
428 . Nitekim aylar süren bu kampanya sonucunda gazete
tespit ettiği kişilere ödüllerini vermiştir. Bir anlamda bu tür küçük
oyunlarla, hediyelerle halkın seferberliğe katılması sağlanmıştır.
Halkın gönderdiği kelimeler, oluşturulan Anket Komisyonu 429
tarafından değerlendirilmiş ve tam üç buçuk ay süren bu anketin sonunda
da sözcükler bir sıraya dizilmiştir. Bunlardan sadece 1100 tanesi
değerlendirmeye alınmıştır. Yapılan bütün bu çalışmalar, ülkede
oluşan atmosfer, eski şiirlerin öz Türkçeye çevrilmesine ve insanların
eski isimlerini bırakarak yeni, öz Türkçe isimler almaya başlamalarına
neden olmuştur. Yine dönemin gazetelerinden isim değiştirme
426 “Dil Seferberliği”, Ülkü, C. I, S. 2, Mart 1933, s. 116.
427 Milliyet, 11-12-13 Mart 1933.
428 Son Posta, 11 Mart 1933, s. 1 ve 6.
429 Anket Komisyonunda, Hamit Zübeyir, Hasan Âli gibi isimler çalışmıştır. Hasan
Âli ayrıca kılavuz çalışma kolunda da yer almıştır (Mustafa Çıkar, Hasan
Âli Yücel ve Türk Kültür Reformu, Türkiye İş Bankası Yay., Ankara 1998,
s. 60).